сме́шны, -ая, -ае.

1. Які выклікае смех.

С. анекдот.

Смешнае здарэнне.

Смешна (прысл.) мне з такой работы.

2. Які выклікае іронію, насмешку.

С. вобраз.

3. перан. Недарэчны, такі, што нельга ўспрымаць сур’ёзна.

Смешныя патрабаванні.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сур’ё́зны, -ая, -ае.

1. Удумлівы і строгі, не легкадумны.

С. чалавек.

Сур’ёзныя адносіны да працы.

2. Глыбакадумны, засяроджаны на важных справах.

С. падыход.

3. Істотны і важны па змесце, не жартоўны.

Сур’ёзная п’еса.

Сур’ёзная размова.

4. Які патрабуе да сябе ўвагі з-за сваёй складанасці, які тоіць у сабе небяспечныя вынікі.

Сур’ёзная праблема.

Сур’ёзнае захворванне.

5. Заняты якімі-н. думкамі (пра выраз твару).

С. выгляд.

6. сур’ёзна, пабочн. сл. На самай справе, сапраўды.

Не, сур’ёзна, калі прыедзеце да нас?

|| наз. сур’ёзнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

жарт, -у, М -рце, мн. -ы, -аў, м.

1. Забаўная выхадка, востры дасціпны выраз.

На вяселлі гучаў смех і сыпаліся жарты за жартамі.

2. Кароткае апавяданне са смешным, забаўным зместам.

3. Невялікая камічная п’еса.

П’еса-ж. у адной дзеі.

4. у знач. прысл. жа́ртам. Не сур’ёзна, для забавы.

Сказаць жартам.

Без жартаў — усур’ёз.

Жарты на (у) бокужыв. як папярэджанне аб пераходзе да сур’ёзнай справы.

Не жарты — пра што-н. важнае.

Не на жарт — вельмі сур’ёзна.

|| памянш. жа́рцік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паўжа́ртам, прысл.

Не зусім сур’ёзна, з адценнем жартаўлівасці. [Муж] адказаў ёй не то сур’ёзна, не то паўжартам: — А чаго тут разумець? Лынькоў. — Прыплод бог даў, — паўжартам сказаў .. [дзед], ну і вязе табе, чалавеча, на гэтыя пчолы. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

філо́саф, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Спецыяліст па філасофіі, а таксама ўвогуле мысліцель, што займаецца распрацоўкай пытанняў светапогляду.

2. перан. Чалавек, які ўдумліва, сур’ёзна ставіцца да жыцця, спакойна і разважліва адносіцца да жыццёвых няўдач і стрэсаў.

3. Той, хто схільны да абстрактных разважанняў (разм.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кі́снуць, -ну, -неш, -не; кіс, кі́сла; -ні; незак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Рабіцца кіслым ад браджэння.

Смятана кісне ў цёплым месцы.

2. перан. Быць паніклым, вялым (разм.).

Не к. трэба, а сур’ёзна займацца чым-н. цікавым.

|| зак. пракі́снуць, -не; -кіс, -сла (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

смех, -у, м.

Кароткія характэрныя парывістыя гукі, што ствараюцца кароткімі выдыхальнымі рухамі, як праяўленне весялосці, радасці, задаволенасці, а таксама злараднасці, насмешкі і іншых пачуццяў.

Здаровы дзіцячы с.

Падарваць жываты са смеху.

Без смехусур’ёзна.

Не да смеху — няма прычыны смяяцца, весяліцца.

Смех бярэ — хочацца смяяцца.

Смеху варта — смешна.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

жарту́ючы,

1. Дзеепрысл. незак. ад жартаваць.

2. у знач. прысл. Жартам, дзеля забавы. Над ёй нахіліўся Залескі і крыкнуў, сур’ёзна ці жартуючы — яна не зразумела: — А вы, Карпаўна, сумавалі па сапраўднай вайне. Вось яна, любуйцеся. Шамякін.

3. у знач. прысл. Лёгка, без намаганняў. Жартуючы ўсё зрабіў.

•••

Не жартуючысур’ёзна, па праўдзе.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

машэ́нства, ‑а, н.

Несумленны ўчынак, жульніцтва, ашуканства, махлярства. І калі на справу паглядзець сур’ёзна, то тут і машэнства няма ніякага. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

взгляну́ть сов., прям., перен. гля́нуць, зірну́ць;

взгляну́ть на де́ло серьёзно гля́нуць на спра́ву сур’ёзна;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)