бирю́к
1. обл. воўк, род. во́ўка и ваўка́ м.;
2. перен. воўк, род. во́ўка и ваўка́ м.; (бука) сугне́й, -не́я м.;
◊
смотре́ть бирюко́м глядзе́ць во́ўкам;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бу́ка м. и ж., разг., уст.
1. детск. мэ́ма, -мы ж.; бэ́ба, -бы ж.;
2. перен. (о нелюдимом человеке) насу́па, -пы м. и ж., сугне́й, -не́я м.;
◊
смотре́ть бу́кой глядзе́ць сугне́ем.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Сірама́ха ‘воўк-адзіночка’, ‘сугней’ (Ласт., Байк. і Некр.), ‘чорны люд’ (Arche, 2007, 3). Укр. сирома́ха ‘бядняк, гаротнік’, сиро́ма ‘тс’, рус. паўд. сирома́ха ‘сірата’, серб.-харв. сиро́мах ‘сірата, бядняк’, славен. siromák, балг. сирома́х, макед. сиромашец ‘тс’. Прасл. *siromaxъ, дэрыват ад ⁺siroma, параўн. укр. сиро́ма ‘сірата; бядняк, гаротнік’, якое ад прасл. *sirъ (гл. сірата), з суф. ‑xъ, гл. Слаўскі, SP, 1, 71; Сной₁, 569. Беларускае слова падобна на запазычанне з украінскай, асабліва, калі прыняць пад увагу значэнні ўкр. сірома́нець, сірохма́нець — эпітэта ваўка. БЕР (6, 697- 699) заўважае, што словаўтварэнне застаецца невытлумачальным, а ўкр. сірохма́нець не можа служыць паралеллю, паколькі ўтворана ад сір‑ ‘шэры’. Параўн. Пацюпа, Arche, 2007, 3, 209.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)