стаўчы́ся, 1 і 2 ас. не ўжыв., стаўчэ́цца; стаўку́цца; сто́ўкся, стаўкла́ся, -ло́ся; зак.
1. Стаць дробным, мяккім у выніку таўчэння; змяшацца.
Бульба добра стаўклася.
2. Ачысціцца ад шалупіння.
3. Сабрацца, стоўпіцца ў гурт (разм.).
Каровы стаўкліся ў кучу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
помести́ться
1. змясці́цца;
2. змясці́цца; (вместиться — ещё) умясці́цца, уто́ўпіцца; сто́ўпіцца; см. помеща́ться.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спе́рціся, сапрацца; пр. спёрся, сперлася; зак.
Разм. Збіцца, стоўпіцца ў адным месцы. Сперціся ў адным пакоі. // перан. Сабрацца, накапіцца. Ніхто нікога не слухаў, а ўсе крычалі, крычалі, каб аслабаніць ад нечага грудзі, што вось сперлася, просіцца на волю. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напе́рціся, ‑пруся, ‑прэшся, ‑прэцца; ‑промся, ‑працеся; пр. напёрся, ‑перлася; заг. напрыся; зак.
Разм.
1. Стоўпіцца ў адным месцы ў вялікай колькасці. У клуб наперлася народу.
2. Ідучы, едучы, наткнуцца на каго‑, што‑н. Наперціся на пень.
3. Груб. Наесціся многа, уволю.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ску́чыцца, ‑чыцца; зак.
1. Разм. Сабрацца ў кучу, у адно месца; стоўпіцца. Усе палітвязні, што былі яшчэ на калідоры, скучыліся ля Максімавай камеры. Машара.
2. Размясціцца на невялікай плошчы ў вялікай колькасці блізка адзін ад другога. Скучыліся каля гасцінца кусты алешніку. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стаўчы́ся, стаўчэцца; стаўкуцца; пр. стоўкся, стаўклася, ‑лося; зак.
1. Стаць дробным, мяккім у выніку таўчэння. Соль дробна стаўклася.
2. Ачысціцца ад шалупіння.
3. У працэсе таўчэння змяшацца. Авёс з пшаніцай добра стаўкліся.
4. Абл. Стоўпіцца, сабрацца ў гурт. Каровы стаўкліся ў кучу. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напха́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сабрацца, стоўпіцца ўнутры чаго‑н.; набіцца. Цяпер я разумею: людзей, што напхаліся ў будыніну, мучыла ў тую мінуту гаркота і злосць на пакутлівую неўладкаванасць ночы. Мехаў.
2. Груб. Наесціся. Напхацца кашы. Напхацца бульбы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стесни́ться
1. (тесно сдвинуться) сці́снуцца, сто́ўпіцца;
стесни́ться у вхо́да в теа́тр сці́снуцца (сто́ўпіцца) каля́ ўвахо́ду ў тэа́тр;
2. (ограничить себя в чём-л.) паці́снуцца, абмежава́ць сябе́;
3. перен. (сжаться) сці́снуцца (ад чаго);
грудь стесни́лась тоско́й гру́дзі сці́снула туга́, гру́дзі сці́снуліся ад тугі́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
То́ўпіць ’змяшчаць, напаўняць’ (Ласт., Гарэц.), то́ўпіцца ’збірацца групай’ (ТСБМ), ’стаяць гурбой’ (бялын., Янк. Мат.; рагач., Сл. ПЗБ), ’змяшчацца’ (Нас., Жд. 1; віл., Сл. ПЗБ), ’ісці клубамі (пра дым)’ (шальч., Сл. ПЗБ), сюды ж сто́ўпіць ’змясціць’, уто́ўпіцца ’змясціцца’ (Гарэц.), стоўпіцца (віл., LKK, 16, 190), нато́ўпіцца ’набіцца шмат людзей у памяшканне’ (Нас.). Гл. таўпіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сці́снуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Зменшыцца ў аб’ёме пад націскам.
Спружына сціснулася.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Сабрацца ў адным месцы, стоўпіцца.
Сціснуліся, як селядцы ў бочцы.
3. Сабрацца ў камяк, скурчыцца, сагнуцца.
С. ад нечаканасці.
С. ад страху.
4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Адчуць унутраны цяжар (у горле, грудзях).
Сэрца сціснулася ад жалю.
5. Шчыльна злучыцца (пра губы, пальцы і пад.).
Рукі сціснуліся ў кулакі.
|| незак. сціска́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. сціска́нне, -я, н. (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)