сако́л, ‑кала, м.
Разм. Тое, што і сокал.
•••
Гол як сакол гл. голы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шпаркакры́лы, ‑ая, ‑ае.
Які мае шпаркія крылы; хутка, шпарка лятае. Шпаркакрылы сокал. Шпаркакрылы самалёт.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сако́л ’сокал’ (Гарэц., Др.-Падб., Янк. 2, Сл. ПЗБ, Байк. і Некр.). Гл. сокал.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сапса́н, ‑а, м.
Драпежная птушка сямейства сакаліных, сапраўдны сокал. У Венгрыі правялі вопыты па выкарыстанню сокалаў-сапсанаў як вартаўніком. Матрунёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Балаба́н ’сокал, Falco sacer’ (КЭС), ст.-бел. болобан (з XVI ст., Булыка, Запазыч.), рус. балаба́н ’сокал, Falco lunarius, Falco nobilis’, укр. балаба́н сокал, Falco nobilis’. Запазычанне з цюрк. моў (параўн. тур., крым.-тат. balaban ’від драпежнай птушкі’, кыпч. balaban хокал’). Меліаранскі, ИОРЯС, 7, 2, 279 і наст., ИОРЯС, 10, 2, 75; Міклашыч, 6; Бернекер, 40; Фасмер, 1, 111.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
го́нкий в разн. знач. го́нкі;
го́нкий со́кол охотн. го́нкі со́кал;
го́нкий лес го́нкі лес.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
чегло́к зоол. сако́л-каршачо́к, род. сакала́-каршачка́ м., со́кал-кабе́ц, род. со́кала-кабца́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
чо́глок зоол. сако́л-каршачо́к, род. сакала́-каршачка́ м., со́кал-кабе́ц, род. со́кала-кабца́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Сапса́н ’драпежная птушка сямейства сакаліных, сапраўдны сокал’ (ТСБМ). З рус. сапса́н ’тс’. У рускай упершыню фіксуецца ў 1866 г. (ССРЛЯ, 13); слова не адзначала ў Даля і Ушакова. Верагодна, з цюркскіх моў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сако́лік, ‑а, м.
1. Памянш.-ласк. да сокал (у 1, 2 знач.).
2. (звычайна ў звароце). Нар.-паэт. Ласкавая назва юнака, дзіцяці, мужчыны. — А, дзядзька! дзядзечка, саколік! Насып мне ягад у прыполік! Колас. Грэйся, саколік! Я не шкадую. К коміну бліжэй сядай! Чарот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)