трахану́ць

‘страсянуць, скалануць каго-небудзь, што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. трахану́ траханё́м
2-я ас. трахане́ш траханяце́
3-я ас. трахане́ трахану́ць
Прошлы час
м. трахану́ў трахану́лі
ж. трахану́ла
н. трахану́ла
Загадны лад
2-я ас. трахані́ трахані́це
Дзеепрыслоўе
прош. час трахану́ўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

здрыгану́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго-што.

Заставіць здрыгануцца; скалануць. Прылажыўся дзед Талаш, і гулкі стрэл здрыгануў лясную глухмень. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

встряхну́ть сов.

1. страсяну́ць, скалану́ць; страпяну́ць;

2. перен. узварухну́ць, узварушы́ць, узру́шыць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Тру́хі ‘ вобыск, вобшук’ (Ц. Гартны). Утворана на базе варыянтнай асновы трух‑/трус‑, параўн. ператрус ‘тс’ і трухнуць ‘страсянуць, скалануць’ (Нар. Гом.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Трухане́ц ‘стрэсены арэх’ (Янк. 1). Да трухану́ць — шматкратнага дзеяслова ад трухну́ць ‘страсянуць, скалануць’ (Нар. Гом., Юрч. Вытв.), параўн. польск. trząchnąć, якое да trząść ‘трэсці’ (Брукнер, 579).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

страсяну́ць, -сяну́, -сяне́ш, -сяне́; -сянём, -сеняце́, -сяну́ць; -сяні́; -сяну́ты; зак.

1. каго-што і чым. Рэзкім, парывістым рухам скалануць.

С. галіну грушы.

С. чупрынай.

2. што. Трасучы, ачысціць ад чаго-н.

С. з плашча пыл.

3. каго-што. Пры яздзе па няроўнай дарозе падкінуць, трасянуць (безас.).

Пры павароце машыну моцна страсянула.

4. перан., што. Парушыць цішыню, спакой.

Моцны крык страсянуў цішыню.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тряхну́ть сов. и однокр. страсяну́ць, скалану́ць;

◊

тряхну́ть мошно́й раскашалі́цца;

тряхну́ть старино́й згада́ць маладо́сць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

скалану́ты

1. встря́хнутый;

2. взбо́лтнутый;

3. перен. си́льно взволно́ванный; потрясённый;

1-3 см. скалану́ць 1, 3, 4

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

баўтану́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак. і аднакр.

Разм.

1. Скалануць якую‑н. пасудзіну з вадкасцю. Баўтануць біклажкай.

2. Матнуць галавою, нагою і пад. Хомка троху прыпамінаў, але [невыразна] баўтануў галавою, бо не меў ахвоты размаўляць. Гарэцкі.

3. Рэзка, адрывіста пляснуць чым‑н. па вадзе. Вось ён [сом] блізка баўтануў хвастом і перавярнуўся. Ваданосаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

покоро́бить сов.

1. (что-л. ровное) пакараба́ціць; пагну́ць;

2. перен. закалаці́ць (ад чаго), затрэ́сці (ад чаго), скалану́ць, страсяну́ць; (возмутить) абуры́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)