свіне́ц, ‑нцу, м.

1. Цяжкі мяккі легкаплаўкі метал сінявата-шэрага колеру. Здабыча свінцу. Сплаў свінцу з сурмой.

2. перан. Куля (кулі). Цягнуцца ўвысь курганы Бессмяротнасці Там, дзе свінец іх, адважных, прашыў. Калачынскі.

•••

Як (нібы, быццам) свінцом налітая (налітыя) — крайне ператомленая, натруджаная ад стомы, хваробы і пад. (аб адчуванні цяжару ў галаве, руках, нагах і пад.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

свінча́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

1. Злітак свінцу, які выкарыстоўваецца ў бітах, або як зброя ў кулачнай бойцы. Ён [Рагуля] адным ударам выбіў пісталет з рукі, а другім захаванай у руцэ свінчаткай моцна выцяў Галембу ў скронь. Асіпенка.

2. Свінцовае грузіла на рыбалоўнай сетцы.

3. Нагайка з уплеценым куском свінцу на канцы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пло́мба, -ы, мн. -ы, -мб і -мбаў, ж.

1. Бляшаная пласцінка або сплюснуты кавалачак свінцу ці іншага матэрыялу, якімі апячатваюць розныя прадметы, тавары.

Таможная п.

2. Пластычнае рэчыва, якім закладваецца поласць сапсаванага зуба.

П. вывалілася.

|| прым. пло́мбавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

напла́віць, -пла́ўлю, -пла́віш, -пла́віць; -пла́ўлены; зак., што і чаго.

1. Прырабіць шляхам плаўкі.

2. Прыгатаваць шляхам плаўкі нейкую колькасць чаго-н.

Н. свінцу.

|| незак. наплаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. напла́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

|| прым. напла́вачны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

накуса́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.), каго-што. Пра насякомых: пакусаць, нарабіць укусаў у многіх месцах.

Камары накусалі рукі.

2. чаго. Адкусваючы шчыпцамі, нарабіць кавалкаў (разм.).

Н. свінцу.

|| незак. наку́сваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

свіне́ц, -нцу́, м.

Мяккі, вельмі цяжкі метал сінявата-шэрага колеру.

Здабыча свінцу.

◊

Сустрэць (ворага) свінцом — ружэйным агнём, кулямі.

Як свінцом налітыя — вельмі натруджаныя ад стомы, хваробы і пад. — аб адчуванні цяжару ў руках, нагах і пад.

|| прым. свінцо́вы, -ая, -ае.

Свінцовая куля.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

напла́віць, ‑плаўлю, ‑плавіш, ‑плавіць; зак., што і чаго.

1. Прырабіць шляхам плаўкі. Наплавіць на паверхню метал.

2. Прыгатаваць шляхам плаўкі нейкую колькасць чаго‑н. Наплавіць свінцу.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

накуса́ць сов., в разн. знач. накуса́ть;

машкара́ ~са́ла ру́кі — мошкара́ накуса́ла ру́ки;

н. свінцу́ — накуса́ть свинца́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гарт, -у, М -рце, м.

1. Цвёрдасць металу, якая надаецца гартаваннем.

Сталь высокага гарту.

2. перан. Фізічная або маральная вынослівасць, стойкасць.

Чалавек старога гарту.

3. Сплаў свінцу, волава і сурмы для адліўкі друкарскіх шрыфтоў (спец.).

|| прым. га́ртавы, -ая, -ае (да 3 знач.) і гарто́ўны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пло́мба, ‑ы, ж.

1. Кавалак свінцу або якога‑н. пластычнага матэрыялу з адціснутым кляймом ці пячаццю, які прывешваецца да розных прадметаў, прыбораў, дзвярэй памяшканняў, вагонаў і пад. як забаронны знак. — Не будзем доўга гадаць, а самі паглядзім, што там такое, — сказаў начальнік вакзала і сарваў з дзвярэй вагона пломбу. Сяргейчык.

2. Кавалачак цвёрдага рэчыва, якім закладваецца дупло сапсаванага зуба. Цэментная пломба.

[Ад лац. plumbum — свінец.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)