свіне́ц
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
свіне́ц |
| Р. |
свінцу́ |
| Д. |
свінцу́ |
| В. |
свіне́ц |
| Т. |
свінцо́м |
| М. |
свінцы́ |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
свінча́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
1. Злітак свінцу, які выкарыстоўваецца ў бітах або як зброя ў кулачнай бойцы.
2. Свінцовае грузіла на рыбалоўнай сетцы.
3. Нагайка з уплеценым куском свінцу на канцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бабі́т, -у, М -біце, м. (спец.).
Спецыяльны сплаў на аснове волава ці свінцу для заліўкі падшыпнікаў.
|| прым. бабі́тавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бабі́т, ‑у, М ‑біце, м.
Спецыяльны сплаў волава, свінцу, цынку і іншых элементаў, які ўжываецца для заліўкі падшыпнікаў. Спінінгавыя грузы адліваюцца з свінцу, бабіту, волава і іншых цяжкіх металаў. Матрунёнак.
[Ад уласн. імя.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
свінцо́вісты, ‑ая, ‑ае.
Які ўтрымлівае невялікую колькасць свінцу (пра сплавы). Свінцовістая бронза.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
свінцава́ць, ‑цую, ‑цуеш, ‑цуе; незак., што.
Спец. Апрацоўваць свінцом, пакрываць тонкім слоем свінцу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
страз, ‑у, м.
Штучны, падобны да самацветаў, камень, выраблены з хрусталю з дамешкай свінцу.
[Ад уласн. імя.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
свінцо́вы, -ая, -ае.
1. гл. свінец.
2. перан. Цёмна-шэры, колеру свінцу.
Свінцовае неба.
3. перан. Цяжкі.
С. удар.
Свінцовая галава (пра боль і цяжар у галаве). Свінцовае маўчанне (панурае, гнятучае).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
свінцо́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да свінцу (у 1 знач.); зроблены са свінцу. Свінцовы злітак. Свінцовая куля. // Звязаны з уздзеяннем свінцу. Свінцовая інтаксікацыя. // Які ўтрымлівае свінец або свінцовае злучэнне. Свінцовыя бялілы. Свінцовыя руды. Свінцовая вада. // Звязаны з перапрацоўкай і здабычай свінцу. Свінцовыя распрацоўкі. Свінцовы руднік.
2. Цёмна-шэры, колеру свінцу. Свінцовыя хмары. □ Хмурны дзень, свінцовае неба ўзмацнялі ўражанне кволасці раслін. Мяжэвіч.
3. перан. Цяжкі; пануры, гнятучы. Тышкевіч напружваў памяць. У свінцовай галаве ніводнага пробліску. Асіпенка. Я свінцовыя вейкі свае расчыніў, Свет хіснуўся — такі нетрывалы і дзіўны. Панчанка. [Маці] гнялі цяжкія свінцовыя думкі. Дзе сыны? Дзе яе мілыя, любыя хлопчыкі? Ставер. Маўчанне было свінцовае, і ў гэтым маўчанні прагучаў голас: — Рацыя! Караткевіч.
4. перан. Які мае адносіны да свінцу (у 2 знач.). А зверху, з узгоркаў, не пераставаў сыпацца свінцовы град. М. Ткачоў. Назар Пашкевіч і Барыс Падгорны трымаліся каля Нічыпара Дубініна, які з кулямёта паліваў фашыстаў свінцовым дажджом. Гурскі.
•••
Свінцовы блішчак гл. блішчак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мармы́шка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑шак; ж.
Адлітая са свінцу штучная прынада для лоўлі рыбы; разнавіднасць блясны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)