свято́чна-ўрачы́сты

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. свято́чна-ўрачы́сты свято́чна-ўрачы́стая свято́чна-ўрачы́стае свято́чна-ўрачы́стыя
Р. свято́чна-ўрачы́стага свято́чна-ўрачы́стай
свято́чна-ўрачы́стае		 свято́чна-ўрачы́стага свято́чна-ўрачы́стых
Д. свято́чна-ўрачы́стаму свято́чна-ўрачы́стай свято́чна-ўрачы́стаму свято́чна-ўрачы́стым
В. свято́чна-ўрачы́сты (неадуш.)
свято́чна-ўрачы́стага (адуш.)		 свято́чна-ўрачы́стую свято́чна-ўрачы́стае свято́чна-ўрачы́стыя (неадуш.)
свято́чна-ўрачы́стых (адуш.)
Т. свято́чна-ўрачы́стым свято́чна-ўрачы́стай
свято́чна-ўрачы́стаю		 свято́чна-ўрачы́стым свято́чна-ўрачы́стымі
М. свято́чна-ўрачы́стым свято́чна-ўрачы́стай свято́чна-ўрачы́стым свято́чна-ўрачы́стых

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

свято́чна-цырыманія́льны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. свято́чна-цырыманія́льны свято́чна-цырыманія́льная свято́чна-цырыманія́льнае свято́чна-цырыманія́льныя
Р. свято́чна-цырыманія́льнага свято́чна-цырыманія́льнай
свято́чна-цырыманія́льнае		 свято́чна-цырыманія́льнага свято́чна-цырыманія́льных
Д. свято́чна-цырыманія́льнаму свято́чна-цырыманія́льнай свято́чна-цырыманія́льнаму свято́чна-цырыманія́льным
В. свято́чна-цырыманія́льны (неадуш.)
свято́чна-цырыманія́льнага (адуш.)		 свято́чна-цырыманія́льную свято́чна-цырыманія́льнае свято́чна-цырыманія́льныя (неадуш.)
свято́чна-цырыманія́льных (адуш.)
Т. свято́чна-цырыманія́льным свято́чна-цырыманія́льнай
свято́чна-цырыманія́льнаю		 свято́чна-цырыманія́льным свято́чна-цырыманія́льнымі
М. свято́чна-цырыманія́льным свято́чна-цырыманія́льнай свято́чна-цырыманія́льным свято́чна-цырыманія́льных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

свято́чна-ўрачы́ста

прыслоўе

станоўч. выш. найвыш.
свято́чна-ўрачы́ста - -

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

пра́зднично нареч. па-свято́чнаму, свято́чна; (торжественно) урачы́ста;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прашвэ́ндацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Швэндацца некаторы час. У святочна прыбраным натоўпе Булат прашвэндаўся ўвесь дзень і вечар. Лукша.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

трысці́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

1. Сцяблінка трыснягу. Я ўспомніў, што татары ў часы паходаў перабіраліся цераз глыбокія рэчкі па дне з трысцінкай у зубах. Карпюк.

2. Тонкая палачка для апоры пры хадзьбе. У лагер палонных .. [Вейс] прыйшоў сам. Важны, святочна апрануты, надушаны адэкалонам і з трысцінкай у руцэ. Ракітны.

3. Тонкая пласцінка ў бёрдзе.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

урачыста, велічна, святочна, па-святочнаму

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

Стро́і 1 ‘уборы, убранне’ (ТСБМ, Касп., Байк. і Некр., Сцяц. Сл.), стро́іцца ‘прыбірацца, святочна адзявацца’ (Ласт.), ‘апранацца’ (Сл. Брэс.), ‘упрыгожвацца, аздабляцца’ (Варл.), ст.-бел. строи: строи ихъ — все звѣринные скуры (XVIII ст., Моўн. адзінкі і кантэкст, Мн., 1992, 214). З польск. strój, stroić ‘тс’.

Стро́і 2: бабро́выя стро́і ‘бабровы струмень’ (Сержп. Прымхі). Гл. струмень.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ра́дзіць 1 ’настройваць’: radzić krosny ’укідаць у ніты і бёрда і затыкаць’ (Варл.), радзі́ць ’прыбіраць, упрыгожваць’, радзі́цца ’прыбірацца, апранацца’ (ТС), ст.-бел. радити ’падрыхтоўваць’ (Аповесць пра Трыплана). Сюды ж раджаный ’падрыхтаваны для ткацтва’, ’вытканы з узорамі’ (Юрч. СНЛ), рус. ряди́ться ’святочна апранацца’, укр. ряди́тися ’збірацца’, ’рыхтавацца’. Да прасл. *rędъ (> бел. рад 1), *ręditi, першапачатковым значэннем якога было, відаць, ’прыводзіць у парадак’, ’парадкаваць’, параўн. укр. ряди́ти ’парадкаваць’, ’прыводзіць у належны выгляд’, в.-луж. rjadować ’ставіць у рад’, ’прыводзіць у парадак’, серб. ре́дити, харв. réditi ’тс’, балг. редя́ ’тс’. Развіццё семантыкі ішло наступным чынам: ’ставіць у рад’ > ’парадкаваць’ > ’упрыгожваць’.

Ра́дзіць 2 ’даваць раду’ (ТСБМ, Нас., Бяльк., навагр., ашм., ваўк., Сл. ПЗБ; Гарэц., Мал., Шпіл., Бес.), ’рабіць’ (Ян.), ра́дзіцца ’прасіць рады’, ’мець раду, раіцца’ (ТСБМ, Нас., Сл. ПЗБ), ра́дца ’той, хто раіць, дарадца’ (ТСБМ, Нас.), ст.-бел. радити ’раіць’, укр. ра́дити ’даваць параду’, ’разам абмяркоўваць пытанні’, ’шукаць выйсця’, польск. radzić ’раіць, абмяркоўваць’, radzić się ’радзіцца’, в.-луж. radzić ’раіць’, чэш. řadiť ’тс’. Да ра́да (гл.), якое з’явілася на аснове значэння ’рабіць’.

Радзі́ць 1 ’нараджаць’, ’даваць ураджай’ (ТСБМ, Варл.), родзі́ць ’тс’ (ТС), ’весціся’ (смарг., Сл. ПЗБ), радзі́ць, родзі́ці, роды́ты ’нарадзіць’, ’урадзіць’ (калінк., навагр., лід., свісл., віл., в.-дзв., пруж., бяроз., Сл. ПЗБ), радзі́цца ’нарадзіцца’, ’даваць ураджай’ (ТСБМ, Сцяшк. Сл.), рус. роди́ть, укр. роди́ти, польск. rodzić, палаб. rudi să (3 ас. адз. л. цяп. ч.), в.-луж. rodźić, н.-луж. roźiś, чэш. roditi, славац. rodiť, серб. ро̀дити, харв. roditi, славен. roditi, макед. роди, балг. родя, ст.-слав. родити. Прасл. *roditi, звязана з род 1 (гл.), параўн. лат. radît ’радзіць, тварыць’, rads ’родзіч, радня, род’, далейшыя сувязі з ст.-інд. várdhati ’памнажацца, павялічвацца, набываць сілу’ (Фасмер, 3, 492; Бязлай, 3, 190; Шустар-Шэўц, 2, 1230; БЕР, 6, 146).

Радзі́ць 2 ’прарэджваць’ (смарг., брасл., Сл. ПЗБ; Юрч. СНЛ), ’рэдка сеяць’ (Варл.), радча́ны ’прарэджаны’ (докш., Сл. ПЗБ). Ад рад 1 (гл.) з пачатковым значэннем ’фарміраваць рады’ або ад рэдкі (гл.), г. зн. ’рабіць радзей’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)