расцяжэ́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. расцягваць — расцягнуць; дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. расцягвацца — расцягнуцца.
2. Пашкоджанне тканак (звязкі, сухажылля) з прычыны празмернага нацяжэння, рыўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
размусо́ливать несов., прост.
1. (размазывать) разма́заць слі́ну, слі́ніць, наслі́ньваць;
2. перен. разжо́ўваць, расця́гваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
расця́гванне ср.
1. растя́гивание, растя́жка ж.;
2. раста́скивание, развола́кивание;
3. разворо́вывание;
1-3 см. расця́гваць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
расця́жка, ‑і, ДМ ‑жцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. расцягваць — расцягнуць (у 1, 2 знач.).
2. Р мн. ‑жак. Стальны трос або дрот, які захоўвае што‑н. у пэўным становішчы. Узяць на расцяжкі. Умацаваць расцяжкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раздава́тьII несов. (расширять сапоги на колодке) раздава́ць, разбіва́ць, расця́гваць; (расширять платье) расшыра́ць, пашыра́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пясту́к ’вялікі палец’ (Стан.), параўн. укр. пʼясту́к ’кулак’. Хутчэй за ўсё, да пяць ’расцягваць, напінаць’ (гл.) у сувязі з вымярэннем, пры якім выцягнуты вялікі палец утварае пядзю (гл. пядзя); параўн. ЕСУМ, 4, 651.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рассусо́льваць ’доўга разважаць, гаварыць, траціць час на размовы’, ’расцягваць, доўга рабіць’ (ТСБМ), рассусу́ліваць ’гаварыць не па справе’ (Бяльк.); сюды ж рассусу́ліць ’зразумець, утаміць’ (жлоб., Жыв. сл.). Гл. таксама рассасуліваць, рассасу́ля Да су́сла, сусо́лка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
расця́гвацца несов.
1. в разн. знач. растя́гиваться; (становиться просторнее — ещё) раздава́ться; см. расцягну́цца;
2. страд. растя́гиваться; раздава́ться; раста́скиваться, развола́киваться; разворо́вываться; см. расця́гваць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пя́ліць звычайна ў вылазах: пя́ліць во́чы (зе́нкі) (Юрч. Фраз. 2), пя́ліць пя́ля ’вытарашчваць вочы’ (ТС), параўн. укр. дыял. пʼяли́ти ’нацягваць, расцягваць’, рус. пя́лить ’раздзіраць, разрываць; выстаўляць’, пялить глаза (бельмы, рот, рожу і пад.) ’напружваць; напружана глядзець, крычаць, дэманстраваць’, польск. дыял. piądlić ’распінаць скуру для прасушкі; прымушаць, прыціскаць’, чэш. дыял. padliť sa ’напружвацца, успінацца, выпінацца’, славац. piadliť sa ’лезці, узмоцнена імкнуцца’, славен. pẹ́liti ’напінаць, расцягваць (пра адзенне)’, харв. péliti ’навязваць, рэкамендаваць’. Прасл. *pędliti ’напінаць, напружваць’ < *pędło ’прылада для расцягвання скуры’ (гл. пя́ла), утворана ад *pęti ’цягнуць, напінаць’, гл. пяць (Бязлай, 3, 23; Махэк, 426; Шустар-Шэўц, 2, 1076: далучае сюды і ‑pjel, што выступае ў в.-луж., н.-луж. srokopjel ’птушка Lanius collurio’, што сумнеўна).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
-сце́рці, гл. прасце́рці, распасце́рціся. Параўн. славац. strieť ’раскладваць, рассцілаць’, н.-луж. strěś ’рассцілаць, распасціраць’, славен. stréti ’тс’, серб.-харв. strijèti ’разаслаць, распасцерці’ (у іншых славянскіх мовах толькі з прыстаўкамі). Да прасл. *sterti ’распасціраць, расцягваць, раскладваць’, роднаснае ст.-інд. starati ’наслаць, насцілаць’, грэч. στόρνυμι ’тс’, лац. sternere ’расцягнуць, распасціраць’ (Сной у Бязлай, 3, 327; Фасмер, 3, 339; Борысь, Etymologie, 612).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)