хутара́нін, -а, мн. -ра́не і (з ліч. 2, 3, 4) -ра́ніны, -ра́н, м.
Жыхар або ўладальнік хутара.
|| ж. хутара́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.
|| прым. хутара́нскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дварані́н, -а, мн. -ра́не і (з ліч. 2, 3, 4) дварані́ны, -ра́н, м.
Асоба, якая належыць да дваранства.
|| ж. двара́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.
|| прым. двара́нскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падапрану́ць, -рану́, -ра́неш, -ра́не; -рані́; -рану́ты; зак. (разм.).
1. каго (што). Апрануць лепш, у добрае адзенне, прыбраць.
П. дзяўчыну.
2. што. Апрануць пад што-н.
П. світар пад паліто.
|| незак. падапрана́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дварані́н, ‑а; мн. ‑ране, ‑ран; м.
Асоба, якая належыць да дваранскага саслоўя. Лукаш Леўчанка, дваранін па паходжанню, прыблукаў сюды з Украіны і асталяваўся ў Верхані. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
залечи́ться залячы́цца, мног. пазале́чвацца; (о ране, язве) загаі́цца, мног. пазаго́йвацца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пераапрану́ць, -рану́, -ра́неш, -ра́не; -рані́; -ра́нуты; зак., каго-што.
Тое, што і пераадзець.
П. дзіця.
П. сукенку.
|| незак. пераапрана́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| звар. пераапрану́цца, -рану́ся, -ра́нешся, -ра́нецца; -рані́ся; незак. пераапрана́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. пераапрана́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адмачы́ць, ‑мачу, ‑мочыш, ‑мочыць; зак., што.
1. Намачыць што‑н., каб лягчэй аддзялялася. Адмачыць бінт на ране.
2. Трымаючы ў якой‑н. вадкасні, зрабіць больш прыгодным для выкарыстання, вымачыць. Адмачыць салёнае мяса. Адмачыць скуры.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Брыні́ты ’свярбець (аб ране)’ (палес., Клім.). Таго ж паходжання, што і брыня́ць ’набухаць’ (гл.). Па сваёй форме брыні́ты дакладна адлюстроўвае *brьněti, а па значэнню вельмі блізкае да брыня́ць. Гэта даказвае, што і брыня́ць таксама можа паходзіць ад *brьněti.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маква́ ’дождж’ (ельск., Мат. Гом.), укр. моква́ ’слота, мокрае надвор’е’, ’нізкае, заліваемае вадой месца’, рус. дан. моква́ ’сырасць’, польск. mokwa ’дождж’, славац. mokva ’вадкасць’, moskva ’мокрае збожжа’, mokvať ’мокнуць’, ’сачыцца (аб ране)’, ’пацець (аб войнах)’, mokvavý ’сыры’; чэш. mokvavý ’які мокне’, mokvati ’цячы (аб гнойнай ране)’, ’раставаць (аб лёдзе, снезе)’, славен. močvírje ’балота, дрыгва, балацявіна’, močvírnat ’балоцісты, багністы’, серб.-харв. мо̏чвар ’сырасць, макрата ад дажджу’, ’дажджлівае надвор’е’, мо̀чвара ’лужа, стаячая вада, балота’, макед., балг. мочур ’балота, дрыгва’, ’багністая мясцовасць’. Прасл. moky, mokъve (Фасмер, 2, 639). Менш верагодна Махэк₂ (372). Ён у канчатку слова бачыць ‑var, якое рэдукавалася ў ‑va паводле слоў на ‑а (напр., mokrota).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вскры́ться
1. раскры́цца; (обнаружиться) вы́явіцца;
2. / ре́ки вскры́лись на рэ́ках пача́ўся крыгало́м;
3. (о ране) раскры́цца; (о гнойнике) прарва́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)