раски́дывать​II несов.

1. раскіда́ць, раскі́дваць, расстаўля́ць;

2. разго́ртваць;

3. распасціра́ць;

4. расстаўля́ць;

5. перен. разго́ртваць; см. раски́нуть.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

развора́чивать несов.

1. (раскидывать, разбрасывать) раскіда́ць, раскі́дваць; (сено в прокосах) разбіва́ць; (навоз) раскіда́ць, раскі́дваць, разбіва́ць, растраса́ць; (беспорядочно разбрасывать) разваро́чваць;

развора́чивать наво́з раскіда́ць (раскі́дваць, разбіва́ць, растраса́ць) гной;

развора́чивать проко́сы разбіва́ць прако́сы;

развора́чивать посте́ль раскіда́ць (раскі́дваць) пасце́ль;

2. (разрушать, разламывать, превращать в обломки, разрывать) разваро́чваць;

развора́чивать снаря́дом дом разваро́чваць снара́дам дом;

развора́чивать мостову́ю разваро́чваць маставу́ю;

развора́чивать живо́т прост. разваро́чваць жыво́т;

3. (раскрывать) разго́ртваць; раскрыва́ць, развіна́ць;

развора́чивать газе́ту разго́ртваць газе́ту;

развора́чивать свёртки разго́ртваць (развіна́ць) скру́ткі;

4. (выпрямлять) выпро́стваць, распро́стваць;

развора́чивать спину́ выпро́стваць (распро́стваць) спі́ну;

развора́чивать пле́чи распро́стваць пле́чы;

развора́чивать носки́ разваро́чваць наскі́;

5. перен. (подробно излагать) разго́ртваць;

развора́чивать перспекти́ву разви́тия разго́ртваць перспекты́ву развіцця́;

6. перен. (предпринимать в широких масштабах) разго́ртваць;

развора́чивать стро́йку разго́ртваць будо́ўлю;

7. перен. (развивать) разго́ртваць;

развора́чивать спосо́бности разго́ртваць здо́льнасці;

развора́чивать по́весть в рома́н разго́ртваць апо́весць у рама́н;

8. воен. разваро́чваць, разго́ртваць;

развора́чивать фронт разваро́чваць (разго́ртваць) фронт;

развора́чивать отря́ды в полк разго́ртваць атра́ды ў полк;

9. (поворачивать) заваро́чваць; паваро́чваць; разваро́чваць;

развора́чивать маши́ну заваро́чваць (разваро́чваць) машы́ну;

10. (разверчивать, расширять отверстие, раскручивать) раскру́чваць; (рассверливать) рассвідро́ўваць;

развора́чивать винт раскру́чваць шру́бу;

развора́чивать отве́рстие раскру́чваць адту́ліну;

развора́чивать колесо́ раскру́чваць ко́ла;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

развива́ть​II несов.

1. (широко разворачивать) развіва́ць, разго́ртваць;

развива́ть успе́х наступле́ния развіва́ць по́спех наступле́ння;

развива́ть машинострое́ние развіва́ць (разго́ртваць) машынабудава́нне;

2. в др. знач. развіва́ць;

развива́ть мускулату́ру развіва́ць мускулату́ру;

развива́ть вкус развіва́ць густ.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разго́ртванне ср.

1. развёртывание;

2. разгреба́ние;

3. раскрыва́ние, развёртывание, открыва́ние;

4. распрямле́ние;

5. раскрыва́ние, открыва́ние;

1-5 см. разго́ртваць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кры́тыка, ‑і, ДМ ‑тыпы, ж.

1. Абмеркаванне, разбор каго‑, чаго‑н. з мэтай ацаніць вартасць, выявіць і выправіць недахопы. Крытыка і самакрытыка. Разгортваць крытыку. Крытыка недахопаў. □ Крытыка — незаменны сродак у выхаваны кадраў. «Звязда».

2. Даследаванне, навуковая праверка правільнасці, дакладнасць чаго‑н. Крытыка гістарычных крыніц.

3. Літаратурны жанр, задачай якога з’яўляецца аналіз, тлумачэнне або ацэнка твораў літаратуры, навукі, мастацтва. Тэатральная крытыка. Музычная крытыка. □ Крытыка і літаратуразнаўства — гэта тая галіна літаратурнага жыцця, у якой абагульняецца самае перадавое, самае каштоўнае ў мастацкай творчасці. «Беларусь».

4. зб. Крытыкі.

•••

Аглабельная крытыка — грубая, неабгрунтаваная крытыка; крытыканства.

Навесці крытыку гл. навесці.

Не вытрымліваць (ніякай) крытыкі гл. вытрымліваць.

[Ад грэч. kritikē — майстэрства разбіраць.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

приоткрыва́ть несов.

1. (дверь, окно, шкатулку и т. п.) прачыня́ць; (штору, одеяло и т. п.) прыадкрыва́ць;

2. (размыкать) разго́ртваць (тро́хі); (глаза) расплю́шчваць (тро́хі); (рот) разяўля́ць (тро́хі);

3. перен. прыадкрыва́ць; см. приоткры́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ініцыяты́ва, ‑ы, ж.

1. Самастойны пачын, першы крок у якой‑н. справе, абумоўлены ўнутраным пабуджэннем да дзеяння. Зрабіць па сваёй ініцыятыве. □ Па ініцыятыве тэатра і ў супрацоўніцтве з ім пісаў К. Чорны п’есу «Бацькаўшчына». «Полымя». // Вядучая роля ў якіх‑н. дзеяннях. Узяць ініцыятыву ў свае рукі. □ — Соль — патрэба найважнейшая, — зноў перахапіў ініцыятыву гаваркі стары Хвядос, — але ці да справы гаварыць пра яе ў такі для партызан час? Кавалёў.

2. Здольнасць да самастойных актыўных дзеянняў; прадпрымальнасць. Выхаванне ініцыятывы. Гаспадарчая ініцыятыва. Разгортваць ініцыятыву. □ [Русаковіч:] Трэба даць прастор творчай ініцыятыве. Крапіва. Колькі здольнасці ў гэтага чалавека, колькі энергіі, вытрымкі, разумнай ініцыятывы! Кулакоўскі.

•••

Заканадаўчая ініцыятыва — права ўзбуджаць пытанне аб выданні новых законаў і ўносіць на разгляд законапраекты ў заканадаўчы орган.

[Фр. initiative.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разрэ́заць, ‑рэжу, ‑рэжаш, ‑рэжа; зак., каго-што.

1. Рэжучы, раздзяліць на часткі, кавалкі. Як дарослы, [хлапчук] узяў з паліцы, з-за занавеска, бохан хлеба, разрэзаў вялікім нажом напалам, палавіну аддаў Шуру... Навуменка. У хаце Аня ўзяла са стала нож, разрэзала вузел і, прысеўшы на ўслон, пачала спрытна разгортваць зляжалую істужку бінту. Мележ. // Рэжучы, раздзяліць (старонкі кнігі, часопіса і пад.). Разрэзаць часопіс. // перан. Рассекчы (паверхню вады, паветра і пад.). Разрэзаць плынь ракі. □ Канчук .. са свістам разрэзаў паветра. Мурашка.

2. Падзяліць, расчляніць што‑н. на часткі. Франкісты стараліся авалодаць гэтай дарогай, каб разрэзаць рэспубліканскія часці. Кухараў.

3. Зрабіць надрэз на чым‑н. Разрэзаць нарыў. // Пашкодзіць чым‑н. вострым; парэзаць. Аб цвік, якім жалеза было прыбіта к тронку, [Сашка Стафанковіч] разрэзаў палец. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

раскрыва́ть несов.

1. (коробку, дверь и т. п.) адчыня́ць; (широко) расчыня́ць;

2. (обнажать) раскрыва́ць;

раскрыва́ть грудь раскрыва́ць гру́дзі;

3. (рот) разяўля́ць;

4. (глаза) расплю́шчваць;

5. (книгу) разго́ртваць;

6. перен. (разоблачать) выкрыва́ць; (тайну) раскрыва́ць;

◊

раскрыва́ть объя́тия прыма́ць у абды́мкі;

раскрыва́ть свои́ ка́рты раскрыва́ць свае́ ка́рты;

раскрыва́ть ско́бки раскрыва́ць ду́жкі;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разго́ртвацца несов.

1. в разн. знач. развёртываться;

2. (о книге, тетради) раскрыва́ться; открыва́ться;

3. (о чём-л. скомканном) расправля́ться, распрямля́ться;

4. (о цветах, листьях и т.п.) раскрыва́ться, распуска́ться; развива́ться;

5. (о ветвях, кроне дерева) раски́дываться;

6. (становиться видимым) открыва́ться; (занимать большое пространство) раски́дываться, распростира́ться;

1-6 см. разгарну́цца;

7. (размещать свои вещи, имущество) располага́ться;

8. страд. развёртываться, разгреба́ться; раскрыва́ться; открыва́ться; расправля́ться, распрямля́ться; см. разго́ртваць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)