◎ Пілаўшчы́к ’пільшчык’ (дзятл., ЛА, 3). Да пілаваць < піла (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пі́льчык (пыльных) ’пільшчык’ (пін., ЛА, 3). Да піліцьі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пілі́льшчык ’насякомае пільшчык’ (карм., Мат. Гом.). З рус. пилильщик ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Піле́чнік ’пільшчык’ (ваўк., Сл. ПЗБ; ЛА, 3). З польск. pilecznik ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пілава́ннік ’пільшчык’ (зэльв., ЛА, 3). У выніку асіміляцыі з лінавальны < пілаваць. Да піла (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Піля́р (пыляр) ’пільшчык’ (бяроз., ЛА, 3). Да піліць/. Суф. — ’ар. як у махляр, званар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пі́льнік 1 ’пільшчык’ (віл., бераст., калінк., ЛА, 3; віл., Сл. ПЗБ) — адпрыметнікавае ўтварэнне з суф. ‑нік (< прасл. *‑ьn‑ikъ), як br̻tьnikъ, orzbojьnikъ, dl̥žьnikъ і інш.
*Пі́льнік (пы́лнэк) ’напільнік’ (Сл. Брэс.). З польск. pilnik ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шаўкапра́д, ‑а, М ‑дзе, м.
1. Матыль, вусень якога ўе коканы з шаўковага валакна, якое ён сам выдзяляе. / у вобразным ужыв. А рэактыўны шаўкапрад З хмурынкі белай Цягне пражу... Барадулін.
2. Матыль, вусень якога з’яўляецца небяспечным шкоднікам дрэвавых насаджэнняў. Апрача таго, ці не бачыў ён, Восіп Максімавіч, як хутка размнажаецца ў яго лясах сасновы шаўкапрад і сасновы рыжы пільшчык. Мяжэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пільча́к 1 ’кароткая верхняя вопратка з грубага даматканага сукна’ (ТСБМ; стаўб., Нар. сл.). З пінджа́к < пінжа́к (гл.) пры ад’ідэацыі пальто́.
Пільча́к 2 ’пільшчык’ (рас., бялын., ЛА, 3). Да піліць 1 (гл.). Суф. ‑ак называе асобу паводле яе занятку.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трач 1 ‘пільшчык, чалавек, які распілоўвае ўздоўж бярвенні’ (Сл. Брэс., Бес.; кам., малар., ЛА, 3, Вруб.; беласт., Сл. ПЗБ, АБ, 9). З польск. tracz ад trzeć ‘церці, шараваць’, у тым ліку і ‘пілаваць’ (Брукнер, 580; Борысь, 648), параўн. ст.-бел. пила которою трутъ (Александрыя). Сюды ж: трачы́на ‘пілавінне’, трачкува́ті, трачува́ты ‘распілоўваць бервяно ўздоўж’, тра́чка ‘распілоўка’ (Сл. Брэсц.; беласт., Сл. ПЗБ).
Трач 2 ‘пугач’ (Мат. Гом.). Няясна. Магчыма, памылкова расчытанае рукапіснае “пугач”; параўн., аднак, польск. дыял. tracz ‘długodziob’, ‘murogęś’, што не выключае гукапераймальнага паходжання, параўн. славен. trač ‘балбатня’, якое, паводле Сной₃, 797, з ням. tratschen ‘балбатаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)