прырасці́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
прырашчу́ |
прыро́сцім |
| 2-я ас. |
прыро́сціш |
прыро́сціце |
| 3-я ас. |
прыро́сціць |
прыро́сцяць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
прырасці́ў |
прырасці́лі |
| ж. |
прырасці́ла |
| н. |
прырасці́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
прырасці́ |
прырасці́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
прырасці́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
прырашчэ́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. прырасці, прырасціць.
2. Павелічэнне, прыбаўленне. Прырашчэнне скорасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыжыві́ць, ‑жыўлю, ‑жывіш, ‑жывіць; зак., што.
Далучыўшы да чаго‑н., даць прырасці, зрасціся. Прыжывіць перасаджаны орган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прырасці́ць, ‑рашчу, ‑росціш, ‑росціць; зак., што.
1. Даць магчымасць прырасці, прыжыцца. Прырасціць галінку.
2. Спец. Далучыць нарошчваючы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыжы́цца, -ыву́ся, -ыве́шся, -ыве́цца; -ывёмся, -ывяце́ся, -ыву́цца; -ы́ўся, -ыла́ся, -ло́ся; зак.
1. Прыстасавацца да дадзеных умоў (бытавых, кліматычных і пад.).
П. на новым месцы.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прырасці, зрасціся з чым-н.
Прышчэпак добра прыжыўся.
|| незак. прыжыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
папрыраста́ць, ‑ае; зак., да чаго і без дап.
Прырасці, зрасціся з чым‑н. — пра ўсё, многае або ўсіх, многіх. — Юрка! Ленту! Што гэта сёння як папрырасталі ўсе?.. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыраста́ць несов.
1. прираста́ть; приживля́ться;
2. перен. прираста́ть;
3. прираста́ть; увели́чиваться;
1-3 см. прырасці́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
приживи́ться прыжы́ць, мног. папрыжыва́ць, прыжы́цца, мног. папрыжыва́цца; (прирасти) прырасці́, мног. папрыраста́ць; (срастись) зрасці́ся, мног. пазраста́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Прыро́стак ’малады парастак расліны’ (ТСБМ), ’тое, што прырошчана’ (Ласт.), прыро́станы ’прырослы’ (ТС), сюды ж прыро́сток ’прыток ракі, ручая’ (Клім.). Да прырасці́, гл. расці; параўн. рус. дыял. приро́сток ’цяля’, укр. приро́сток ’прыплод’, славен. prirástek ’прырост’, балг. прира́стък ’нешта прырослае, адростак’ і пад. Паводле БЕР (5, 731), агульнаславянскія аддзеяслоўныя ўтварэнні, спецыфічныя для асобных славянскіх моў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прыжы́цца, ‑жывуся, ‑жывешся, ‑жывецца; ‑жывёмся, ‑жывяцеся; зак.
1. Пажыўшы або папрацаваўшы дзе‑н. некаторы час, прыстасавацца, прызвычаіцца да гэтага месца, абстаноўкі. Партызаны Ларывончыкавага атрада гэтак прыжыліся да таго густога, здавалася, непраходнага лесу, ажно некаторыя забываліся, што яны на вайне. Сабаленка. Ганялі .. [Сакалоўскага] з цэха ў цэх — нідзе не прыжыўся. Шынклер. Кінуў [бацька] зямлю, увесь набытак і падаўся ў горад. Там і прыжыўся. Сачанка. Для мяне было ясна, што яна служыць там аддана, як могуць служыць толькі працавітыя, сумленныя і адзінокія старыя жанчыны, якія з цягам часу прыжыліся ў чужой сям’і. Карпюк. [Прадзед] адстаў ад свайго табара ды так і прыжыўся ў вёсцы. П. Ткачоў.
2. Прыстасаваўшыся да новых умоў, пачаць добра расці, развівацца (пра жывёл, расліны). Маладыя дрэўцы, пасаджаныя мінулай восенню і вясной, прыжыліся. Хадкевіч. Прыжыліся буслы ў горадзе: Адчуваюць сябе як дома. Сіпакоў. // Прырасці, зрасціся з чым‑н. Прышчэпак добра прыжыўся.
3. Замацавацца дзе‑н., за чым‑н. Палявая, Лугавая, Аляксандраўская, Мікалаеўская — так называюцца вуліцы. Але назвы гэтыя не прыжыліся, завуць па-ранейшаму. Навуменка. Каўбойскія фільмы, як гэта ні дзіўна, трывала прыжыліся на італьянскіх экранах. «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)