очерня́ть несов., перен. чарні́ць, абгаво́рваць, абнясла́ўліваць, пля́міць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
напля́міць сов. (покрыть пятнами) напятна́ть, запятна́ть; см. пля́міць 1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
черни́ть несов.
1. (делать чёрным) чарні́ць;
2. перен. чарні́ць, абгаво́рваць, нясла́віць, пля́міць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пля́міцца несов.
1. па́чкаться, покрыва́ться пя́тнами;
2. страд. па́чкаться, пятна́ться; мара́ться; черни́ться; см. пля́міць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пля́йма ’пляма’ (Касп., Нас., Растарг.; ашм., Стан.; дубр., ЛА, 3; шуміл., Сл. ПЗБ), кляйміць ’пляміць’ (Стан.). Відаць, да пляма (гл.) з устаўным ‑и‑, як у войстры < востры. Плямлю/ плойма ’пляма’ (беш., Нар. сл.), плямо, пляшкі ’тс’ (паст., чэрв., беш., ЛА, 3) аформлены пад уплывам рус. пятно ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пля́ма, пля́міна, пле́ма, плямізма, плям, пля́мка ’знак, месца на паверхні як брудны след чаго-небудзь’, ’што-небудзь ганебнае’ (ТСБМ, Сцяшк. МГ, Шпіл., Гарэц., Нас., Шат., Сл. ПЗБ, ТС, Бяльк., Растарг.; Юрч. СНЛ; ЛА, 3); пля́мы ’абвесак’ (лаг., ЛА, 2); пляміць ’рабіць плямы’ (Бяльк.), пля́місты ’маркі, мазкі, мазісты’ (Нас., Гарэц.), плямі́сты ’з плямамі’ (даўг., Сл. ПЗБ; Растарг.), пля́мны ’заплямлены, у плямах’ (Нас.). З польск. plama ’пляма’ (Кюнэ, Poln., 87), якое узнікла ў выніку кантамінацыі польск. plana ’пляма, ганьба, загана’ (гл. пле́на 2) і медыцынск. plama ’чырвоная пляма на скуры ад хваробы’, што з ням. flamme ’тс’ і ’пляма на сукенцы’ (Брукнер, 417; Банькоўскі, 2, 597).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мара́ть несов.
1. (грязнить) пэ́цкаць, бру́дзіць;
2. перен. (позорить) пля́міць, га́ньбіць, нясла́віць;
мара́ть че́стное и́мя га́ньбіць сумле́ннае імя́;
3. (плохо рисовать, писать) разг. крэ́мзаць, пэ́цкаць, ма́заць;
4. (вычёркивать) крэ́сліць, касава́ць;
◊
мара́ть бума́гу пэ́цкаць (ма́заць) папе́ру;
мара́ть ру́ки пэ́цкаць ру́кі;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ма́заць, мажу, мажаш, мажа; заг. маж; незак.
1. што. Пакрываць тонкім слоем чаго‑н. тлустага або вадкага. Мачыха, спазніўшыся снедаць з усімі, мазала пшанічныя блінцы маслам і запівала іх параным малаком. Васілевіч. // Змазваць. Сяляне круцяцца туды і сюды з торбачкамі ў руках, пояць коней, мажуць калёсы. Бядуля. Усе хлопцы ўзяліся за апошняе, што было неабходным перад паходам — чысціць і мазаць зброю. Кулакоўскі. // Абмазваць для ўцяплення. Мазаць хату глінай.
2. што. Разм. Рабіць брудным, пэцкаць, пляміць. Мазаць стол чарнілам. □ Парадку дзеці не трымалі, І іх ніколі не сціскалі.. Так, Юзік пальцам поркаў страву І верашчакай мазаў лаву. Колас. // Пэцкаць пры дотыку (аб прадметах). Фарба мажа рукі.
3. што і без дап. Разм. Няўмела, непрыгожа маляваць або пісаць. Закарузлыя, крывыя пальцы, папаленыя ў кузні, лягчэй малатком па жалезу б’юць, [чым] пяром па паперы мажуць. Бядуля.
4. Разм. Рабіць промахі (у гульні, стрэльбе і пад.). Мы гулялі [у мяч] без ранейшага імпэту, неяк вяла, часта «мазалі». Васілёнак.
5. перан. Разм. Даваць хабар. [Грышка Верас:] — Эх мілы мой ты! за панамі Няма прадыху. Хто з грашамі І мажа збоку, — той і едзе, Так вось і робіцца, суседзе. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зневажаць, абражаць, ганіць, ганьбаваць, бэсціць, абгаворваць, кампраметаваць; паганіць, шальмаваць (разм.); чарніць, пляміць (перан.) □ кідаць цень, класці цень, пускаць цень, абліваць гразёю, абліваць памыямі, таптаць у гразь
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
класть несов.
1. кла́сці;
2. (прибавлять, подмешивать) кі́даць; (всыпать) сы́паць; (вливать) ліць;
класть са́хар в чай кі́даць (сы́паць) цу́кар у чай;
3. (делать каменную кладку — стену, здание и т. п.) мурава́ць; (кирпич) кла́сці;
4. (яйца — о птицах) не́сці; (о насекомых) кла́сці;
5. (холостить животных) обл. паклада́ць, лягча́ць;
◊
класть в осно́ву кла́сці ў асно́ву;
класть на му́зыку кла́сці на му́зыку;
класть отпеча́ток кла́сці адбі́так;
ему́ па́льца в рот не клади́ яму́ па́льца ў рот не кладзі́;
класть покло́ны адбіва́ць пакло́ны;
класть кра́ски на холст кла́сці фа́рбы на палатно́;
класть нача́ло кла́сці пача́так;
класть ору́жие кла́сці (скла́дваць, склада́ць) збро́ю;
класть пятно́ (на кого, что) пля́міць (каго, што), кла́сці пля́му (на каго, што);
класть резолю́цию канц. накла́дваць рэзалю́цыю;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)