вы́сеяны сов.
1. (посеять полностью) вы́сеять;
2. отсе́ять;
в. пясо́к з жы́та — отсе́ять песо́к изо ржи
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перамяша́ць сов. перемеша́ть;
п. пясо́к з цэме́нтам — перемеща́ть песо́к с цеме́нтом;
п. вуго́лле ў пе́чцы — перемеша́ть у́гли в пе́чке
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прораста́ть несов., в разн. знач. прараста́ць;
огурцы́ прораста́ют агуркі́ прараста́юць;
сквозь песо́к и ка́мни прораста́ет трава́ праз пясо́к і каме́нне прараста́е трава́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сы́паться
1. прям., перен. сы́пацца;
в я́му сы́пался песо́к у я́му сы́паўся пясо́к;
из-под мо́лотов сы́пались и́скры з-пад мо́латаў сы́паліся і́скры;
со всех сторо́н сы́пались ре́плики з усі́х бако́ў сы́паліся рэ́плікі;
2. страд. сы́пацца;
◊
песо́к сы́плется (у кого, из кого) пясо́к сы́плецца (у каго, з каго).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Тру́песок ‘друз, трэск і інш.’ (ТС), тру̀пасок ‘труха, пацяруха’ (Альп.). Параўн. укр. палес. тру́песок ‘сухія трэскі’, якое ў ЕСУМ (5, 657) лічаць відазмененым тру́сок (гл. труск), што малаверагодна. Хутчэй утворана ад асновы трупех‑ (гл. наступнае слова) у выніку чаргавання х // с і збліжэння канца слова з пясок, параўн. ілюстрацыі: така земля, трупесок, не песок і не глей (ТС). Зыходная аснова прадстаўлена ў польск. дыял. trupa ‘парахно’ (MSGP), рус. трупи́ть ‘драбніць, крышыць’, тру́пья ‘старое, парванае адзенне’, трупъ ‘луска, перхаць’, в тре́пес ‘ушчэнт’ (СРНГ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
оказа́ться
1. (выясниться, обнаружиться) аказа́цца, вы́явіцца;
в по́чве оказа́лся песо́к у гле́бе аказа́ўся пясо́к;
2. (очутиться) апыну́цца;
оказа́ться в глухо́м лесу́ апыну́цца ў глухі́м ле́се.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
усмакта́ць сов. всоса́ть, впита́ть, втяну́ть; поглоти́ть;
по́мпа з вадо́й ~та́ла пясо́к — насо́с с водо́й всоса́л (втяну́л) песо́к;
зямля́ ўсмакта́ла ві́льгаць — земля́ всоса́ла (впита́ла) вла́гу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сы́пацца несов.
1. прям., перен. сы́паться;
у я́му сы́паўся пясо́к — в я́му сы́пался песо́к;
з-пад мо́латаў сы́паліся і́скры — из-под мо́лотов сы́пались и́скры;
з усі́х бако́ў сы́паліся рэ́плікі — со всех сторо́н сы́пались ре́плики;
2. страд. сы́паться; см. сы́паць;
◊ і́скры з вачэ́й сы́плюцца — и́скры из глаз сы́плются;
пясо́к сы́плецца — (з каго) песо́к сы́плется (из кого)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
грэ́бці несов.
1. (сено и т.п.) грести́;
2. разгреба́ть, загреба́ть; копа́ть;
г. пясо́к — разгреба́ть (загреба́ть, копа́ть) песо́к;
3. перен. (с жадностью захватывать) загреба́ть;
◊ г. гро́шы лапа́тай — грести́ де́ньги лопа́той
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пе́сак 1 пясок ’трус’ (Нас.). Памянш. да пес (гл.), якое выкарыстоўвалася для называння розных звяркоў з густой поўсцю. Параўн. ст.-рус. песикь ’пясец’ (XVI ст.) і тсы©ь ’шчанё’; як родавая назва рус. песь ужывалася ў адносінах да воўка, лісы, сабакі (Даль, 3, 105); сюды ж таксама рус. (тул.) песец ’даўгашэрсны трус’. Паводле Німчука (Давньорус., 205), да XVII ст. ва Украіне вадзіўся звярок песок, якога здабывалі на футра: рысь, пески и коты; суф. ‑ець актыўна выцясняўся суф. ‑ок (< ькь).
◎ Пе́сак 2 ’простая шашка ў гульні ў шашкі’ (Нас.). Няясна. Магчыма, пераасэнсаванае пешка (*пёійак?), гл.
◎ Пе́сак 3 ’пясок’ (докш., Сл. ПЗБ). З польск. piasek ’тс’ (Мацкевіч, там жа, 3, 509). Націск на першым складзе спрыяў аднаўленню этымалагічнага ‑ė‑ (усх.-слав. гтъськъ ’пясок’). Вытворнае пескавы Чышчаны’ (мядз., Жыв. сл.), параўн. пескавы ’тс’ (Станк., Сл. ПЗБ), пескаву́ ’тс’ (ТС) — ад пясок
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)