лава́нда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Вечназялёная пахучая расліна з блакітна-фіялетавымі або фіялетавымі кветкамі, якая выкарыстоўваецца ў медыцыне і парфумерыі.
[Іт. lavanda.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крапі́ўка, ‑і, ДМ ‑піўцы, ж.
1. Памянш. да крапіва.
2. Пакаёвая пахучая расліна сямейства губакветных з кветкамі і лісцем, як у крапівы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кары́ца 1, ‑ы, ж.
Ласк. да кара 1.
кары́ца 2, ‑ы, ж.
Высушаная пахучая кара з галінак карычных дрэў (скарыстоўваецца як вострая прыправа і інш.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
смо́лкаII (ароматическая смола) смо́лка, -кі ж.;
кури́тельная смо́лка куры́льная смо́лка;
души́стая смо́лка духмя́ная (паху́чая) смо́лка.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Кары́ца ’высушаная пахучая кара з галінак карычных дрэў’ (ТСБМ). Да кара (гл.) з прадуктыўнай дэмінутыўнай суфіксацыяй на ‑іца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шарбе́т, ‑у, М ‑беце, м.
1. Усходні фруктовы прахаладжальны напітак.
2. Густая салодкая маса, прыгатаваная з фруктаў, кавы або шакаладу з цукрам, часта з арэхамі.
3. Малочная пахучая памадка розных колераў з драблёнымі арэхамі.
[Араб.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бальза́м, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Густое духмянае рэчыва, у складзе якога эфірны алей, смолы і іншыя кампаненты, а таксама пахучая настойка на лекавых травах.
Піхтавы б.
Б. вырабляюць з кедравай жывіцы.
2. перан. Тое, што прыносіць суцяшэнне, заспакаенне.
Б. гаючы.
|| прым. бальзамі́чны, -ая, -ае (да 1 знач.) і бальза́мны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Бальзамныя кедры.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
смі́рна 1, прысл.
Навыцяжку, не варушачыся і не размаўляючы (пра стойку пры камандзе). Стаяла некалькі вінтовак, састаўленых у козлы, чатыры паліцаі пры ўваходзе партызан зам[е]рлі па стойцы «смірна». Навуменка.
смі́рна 2, ‑ы, ж.
Пахучая смала.
[Грэч. smyrna.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лава́нда ’пахучая расліна Lavandula, якая выкарыстоўваецца ў медыцыне і парфумерыі’ (ТСБМ) < польск. lawanda, lawenda, lawendula (з XVI ст.) < іт. lavanda ’тс’ < lavare ’мыцца, купацца’. Пахучую расліну выкарыстоўвалі пры мыцці (Слаўскі, 4, 79–80).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
То́мка ’баркун, Melilotus officinalis Lam.’ (Нас., Байк. і Некр., Кіс.), ’духмяны каласок; гандлёвая назва баркуну’ (Стан., Дэмб. 1, Мат. Гом.), ’баркун, Melilotus officinalis Desr.’ (Касп.), то́мка пахучая ’духмяны (пахучы) каласок, Anthoxanthum odoratum L.’ (Байк. і Некр., Кіс.), ’пахучакаласнік’ (Кіс.). Укр. дыял. то́мка ’пахучая трава Anthoxanthum odoratum L.; зуброўка, Hierochloë australis’, чэш., славац. tomka ’гладун, Herniaria glabra’, а таксама чэш., славац. tomkovice ’гладун’, рус. дыял. томкови́ца ’тс’. З польск. tomka, tonka ’пахучая трава’, у тым ліку ’пахучы каласок’, ’зуброўка’ і інш., дыял. tomkownica ’гладун’, якія сталіся вынікам скарачэння і дээтымалагізацыі tonkobób, tonkowy bób, tonkowe ziarna ’экзатычная расліна Dipteryx’. Назва скалькавана з ням. Tonkabohne ’боб тонкі’, Tonkabaum ’Dipteryx odorata’ — назвы расліны, чые размолатыя плады дадавалі да табакі дзеля прыемнага паху. Польск. tonka, tonka wonna трансфармавалася ў tomka і было перанесена на іншыя пахучыя расліны (Махэк₂, 647; Слупскі, Зб. памяці Слаўскага, 352–353; ЕСУМ, 5, 596).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)