полете́ть сов., в разн. знач. паляце́ць; (помчаться — ещё) памча́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ту́рман зоол. ту́рман, -на м.;
◊
полете́ть ту́рманом паляце́ць ту́рманам.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ашугну́ць ’абступіць, абкружыць, агарнуць’ (КЭС, лаг.). Ад шугаць, шугнуць ’паляцець з шумам’, сюды ж, магчыма, шунуць ’наляцець, наскочыць’ (Жд.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
парашутава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак. і незак.
Спец. Спускаючыся, паляцець (ляцець) з крайне малой хуткасцю (пра самалёт, аэрастат).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узляце́ць, -лячу́, -ляці́ш, -ляці́ць; -ляці́м, -леціце́, -ляця́ць; -ляці́; зак.
Узняўшыся, паляцець.
Самалёт узляцеў.
Вераб’і ўзляцелі на страху.
У. у паветра (таксама перан.: узарвацца, разляцецца ад выбуху).
|| незак. узлята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. узлёт, -у, М -лёце, м.; прым. узлётны, -ая, -ае.
Узлётная паласа.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пазлята́ць, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -а́е; -а́ем, -а́еце, -а́юць; зак.
1. Зляцець адкуль-н. — пра ўсіх, многіх.
Куры пазляталі з седала.
2. Паляцець, вылецець куды-н. — пра ўсіх, многіх.
Шпакоў не відаць, некуды пазляталі.
3. Зваліцца — пра ўсіх, многіх ці ўсё, многае (разм.).
Шапкі пазляталі з коннікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
неаба́члівы, ‑ая, ‑ае.
1. Які дзейнічае неразважліва, не думае аб выніках. Аўтар часам бывае неабачлівы, калі.. раптам адмаўляецца ад катэгарычнасці ранейшых сцвярджэнняў. «Полымя». // Пазбаўлены абачлівасці; неасцярожны, неабдуманы. Неабачлівы ўчынак. □ Лёгка было аступіцца, паляцець у бездань. Але нешта ўсё-такі ўтрымала хлопца ад неабачлівага кроку. Сабаленка.
2. Няўважлівы, нячулы. Неабачлівыя адносіны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сагна́ць, зганю́, зго́ніш, зго́ніць; сагна́ў, -на́ла; згані; сагна́ны; зак.
1. каго (што). Гонячы, прымусіць пайсці, пабегчы, паляцець адкуль-н.
С. з месца.
2. каго-што. Прымусіць сабрацца ў адно месца.
С. цялят на ферму.
3. што. Растапіць (снег).
Сонца сагнала снег з пагоркаў.
4. што. Пазбавіцца ад чаго-н.; знішчыць.
С. вагу.
◊
Сагнаць ахвоту (разм.) — задаволіць жаданне, нацешыцца чым-н.
Сагнаць злосць на кім (разм.) — даць выхад сваёй зласлівасці, дрэннаму настрою.
|| незак. зганя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. згон, -у, м. і зго́нка, -і, ДМ -нцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адляце́ць, -лячу́, -ляці́ш, -ляці́ць; -ляці́м, -леціце́, -ляця́ць; -ляці́; зак.
1. Летучы, перамясціцца, аддаліцца ад каго-, чаго-н. на пэўную адлегласць.
А. на дзесяць кіламетраў.
2. Паляцець; пакінуць якое-н. месца, вылецеўшы.
Адляцелі буслы ў вырай.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Адысці, мінуць, знікнуць (кніжн.).
Дні дзяцінства адляцелі.
4. Адскочыць убок ад моцнага ўдару, штуршка (разм.).
Мячык адляцеў ад сцяны.
5. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Адарвацца, адпасці (пра што-н. прымацаванае; разм.).
Наклейка адляцела.
|| незак. адлята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
насме́рць, прысл.
1. Так, што падыходзіць смерць; да смерці. Раніць насмерць. Забіць насмерць. □ Урэшце [мужчыны] знайшлі некалькі выступаў і палезлі ўверх, рызыкуючы кожны момант паляцець уніз і разбіцца насмерць. Маўр. // Не шкадуючы жыцця, да канца. Біцца насмерць. □ Атака ішла за атакай. Але абаронцы горада стаялі насмерць. «Звязда».
2. перан. Разм. Вельмі моцна. Перапалоханыя насмерць бандыты, страціўшы свайго атамана, пакідаліся на падлогу. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)