му́тны, -ая, -ае.
1. Пра вадкасці: непразрысты, нячысты, каламутны.
М. раствор.
Мутная вада.
2. Пацямнелы, замутнены.
Мутныя вочы.
Мутнае шкло.
3. перан. Недастаткова выразны, незразумелы, неабгрунтаваны (разм.).
Мутная размова.
|| наз. му́тнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
засме́чаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад засмеціць.
2. у знач. прым. Сапсаваны непатрэбнымі прымесямі; нячысты. Засмечанае насенне. Засмечаная мова.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нечистопло́тный
1. (неопрятный) неаха́йны;
2. перен. нячы́сты; бру́дны; (недобросовестный) нядобрасумле́нны, несумле́нны.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лука́вый
1. хі́тры;
2. сущ. (дьявол) нячы́сты, -тага м., нячы́сцік, -ка м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Трафны́ ‘забаронены для ўжывання, нячысты’ (Касп.). Гл. трэфны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Нячы́сцік ’чорт, злы дух’ (Гарэц., Мядзв., БелСЭ), ’стрыманае найменне чорта; зневажальная назва нехрысціян’ (Нік., Оч.), нечысцік ’д’ябал’ (ТС). Ад табуізаванай назвы нячы́сты ’нячысты дух, чорт’ < ’злы, разбэшчаны; несумленны’ (Нас.), параўн. не́чысць ’нечысць, погань, навала’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
запэ́цканы, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад запэцкаць.
2. у знач. прым. Нячысты, брудны. Зала патроху напаўнялася, чыгуначнікі ў запэцканыя сініх спяцоўках стаялі маўклівыя, строгія. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перажагна́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Уст. Перахрысціць (у 1 знач.). Полаз разліў віно ў шклянкі, жартаўліва перажагнаў іх: — Выйдзі, нячысты дух... — і падняў сваю шклянку. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
враг
1. во́раг, -га м.;
кла́ссовый враг кла́савы во́раг;
враг наро́да во́раг наро́да;
2. (дьявол) устар. нячы́сты, -тага м., нячы́сцік, -ка м., чорт, род. чо́рта м.;
враг попу́тал нячы́сты (нячы́сцік, чорт) падбі́ў (падаткну́ў);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Трэф ‘забарона ўжывання пэўнай ежы як нячыстай (паводле іўдзейскага веравызнання)’ (Нас., Байк. і Некр.). Запазычана з яўр.- ням. treife ‘тс’ < ст.-яўр. terefâ ‘нячыстая ежа’, відаць, праз польск. tref або непасрэдна з ід. treif, trejfer ‘некашэрны, нячысты’: сьвіньні для жыдоў — трэф (Астравух, Ідыш-бел. сл., 909). Сюды ж трэ́фны ‘нячысты, забаронены для ўжывання’ (Нас., Байк. і Некр.), трэфны́ ‘тс’ (Касп.), тропнэ́ ‘забароненае для яды’ (Арх. Вяр.). Праз польск. trefny ‘тс’ (SWO, 1980, 774; Фасмер, 4, 101; Карскі Беларусы, 173; Кюнэ, Poln., 110).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)