дур, -у, м. (разм.).

Дурнота, неразумны ўчынак, дзівацтва.

Д. нейкі найшоў на яго.

◊

Выбіць дур з галавы — адвучыць ад якіх-н. звычак, ад чаго-н. нядобрага.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

безрассу́дный безразва́жны, неразва́жны, неразва́жлівы; (противоречащий здравому смыслу) неразу́мны;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

недарэ́чны, -ая, -ае.

1. Сказаны, зроблены неўпапад, не да месца.

Н. жарт.

2. Неразумны, бяссэнсавы.

Недарэчныя прапановы.

3. Няўклюдны, няскладны (знешне).

4. Які не адпавядае сітуацыі, абставінам.

Недарэчная весялосць.

|| наз. недарэ́чнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дурно́та, -ы, ДМ -но́це і дурната́, -ы́, ДМ -наце́, ж.

1. Разумовая абмежаванасць, тупасць, някемлівасць.

Лепшы сродак паразумнець — гэта адчуць уласную дурнату.

2. Неабдуманы, неразумны ўчынак, недарэчнае выказванне.

Чаго толькі не натворыш па ўласнай дурноце.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

неразу́мна нареч.

1. глу́по, неу́мно́;

2. неразу́мно, неблагоразу́мно;

1, 2 см. неразу́мны

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ідыёцкі, ‑ая, ‑ае.

1. Уласцівы ідыёту (у 1 знач.). Ідыёцкі ўчынак. Ідыёцкі выраз твару.

2. Разм. Неразумны, дурны, бязглузды. Трапіць у ідыёцкае становішча.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мя́ла, -а, мн. -ы, -аў, н.

1. Драўляны таўкач, якім таўкуць бульбу, расціраюць харчовыя прадукты.

2. перан. Непаваротлівы, няспрытны чалавек (разм.).

◊

Дурань і мяла зломіць (разм., неадабр.) — неразумны чалавек і добрую справу сапсуе.

Ні ў кола ні ў мяла (разм., неадабр.) — пра няўмелага, няздатнага чалавека.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тупало́бы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Някемлівы, неразумны, няздольны; тупагаловы. Ды і што ім сказаць, Тупалобым і дзікім, Зразумець хіба могуць яны, Што таго ты жадаў, Каб у шчасці вялікім Людзі працы жылі На прасторы зямным. Тарас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ду́рань, -рня, мн. -рні, -рняў, м.

1. Неразумны, тупы, разумова абмежаваны чалавек.

Д. быў, дык і рабіў дурное.

Дурняў не сеюць, яны самі родзяцца (з нар.). Д. дурнем (вельмі дурны).

2. Назва гульні ў карты.

Гуляць у дурня.

◊

Не дурань (зрабіць, рабіць што-н.; разм.) — любіць, мае схільнасць да чаго-н.

Не дурань паспаць.

Няма дурняў (разм.) —

1) выказванне нязгоды з кім-, чым-н., адмаўленне рабіць што-н.;

2) не ашукаеш, не спадзявайся.

Пашыцца ў дурні (разм., неадабр.) — паставіць сябе ў нязручнае, смешнае становішча.

Прымусь дурня богу маліцца, дык ён і лоб разаб’е (разм., неадабр.) — неразумны чалавек і ў добрай справе нашкодзіць.

Шукаць дурняў (разм.) — хітрасцю прымушаць каго-н. рабіць што-н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

неде́льный​I недзелавы́; няслу́шны; неразу́мны;

неде́льный разгово́р недзелава́я размо́ва;

неде́льный сове́т няслу́шная (неразу́мная) пара́да.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)