Найм ’наём, найманне’ (ТС), часцей мн. на́ймы ’тс’ (Нас., Гарэц.), укр. на́йми мн., адз. на́єм, рус. наём, польск. najem, чэш. najem, славац. nájom, н.-луж. najam, славен. nájem, серб.-харв. на́јам, балг. на́ем, макед. наем. Прасл. *najьmъ, вытворнае ад *jęti, jьmǫ, гл. няць, яць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́знаць, -аю, -аеш, -ае; зак., што і з дадан. (разм.).
1. Тое, што і выведаць.
2. Тое, што і спазнаць.
В. тайну прыроды.
|| незак. вызнава́ць, -наю́, -нае́ш, -нае́; -наём, -наяце́, -наю́ць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наёмны, -ая, -ае.
1. Які працуе па найме або які выконваецца наёмнай сілай.
Н. рабочы.
Наёмная праца.
2. Які здаецца ў наём за пэўную плату.
Наёмная кватэра.
3. Падкуплены, прадажны.
Н. забойца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пераме́нны, -ая, -ае.
Які мяняецца, няўстойлівы, з пераменамі.
Пераменнае надвор’е.
П. ток (які перыядычна мяняе сілу і напрамак). Пераменная велічыня і пераменная (наз.) — пра велічыню, якая можа па ўмовах задачы набываць розныя значэнні. П. капітал (частка капіталу, якая затрачваецца на наём рабочай сілы і змяняецца ў працэсе вытворчасці).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
апазна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго-што (афіц.).
1. Пазнаць па якіх-н. прыметах, адзнаках.
А. у знаёмых брата былых суседзяў.
А. свае рэчы.
2. Устанавіць тоеснасць асобы або рэчы пры судовым следстве.
А. мёртвага.
|| незак. апазнава́ць, -наю́, -нае́ш, -нае́; -наём, -наяце́, -наю́ць; наз. апазнава́нне, -я, н.
|| наз. апазна́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
распазна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго-што.
1. Вызначыць, пазнаць па якіх-н. прыкметах.
Р. хваробу.
2. Адрозніць, вылучыць сярод падобных.
3. Пазнаць у падрабязнасцях, дэталях.
Р. мясцовасць.
|| незак. распазнава́ць, -наю́, -нае́ш, -нае́; -наём, -наяце́, -наю́ць; -нава́й.
|| наз. распазна́нне, -я, н. і распазнава́нне, -я, н., прым. распазнава́льны, -ая, -ае.
Р. знак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Вярбо́ўка ’набор, наём, прыцягванне добраахвотнікаў у якую-небудзь арганізацыю’. Бел. лексема ўтворана ад дзеяслова вербаваць, які (таксама як і рус. вербовать) быў запазычаны з польск. werbować ’набіраць у войска’; ’старацца знайсці сабе аднадумцаў, добраахвотнікаў’ < ням. werben ’набіраць рэкрутаў’ (Фасмер, 1, 294; Шанскі, 1, В, 56; Брукнер, 608). Гл. вербаваць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сда́ча ж.
1. (действие) зда́ча, -чы ж., здава́нне, -ння ср.;
сда́ча го́рода зда́ча го́рада;
сда́ча экза́менов зда́ча экза́менаў;
сда́ча кварти́ры в наём зда́ча (здава́нне) кватэ́ры ў наём;
2. (деньги) зда́ча, -чы ж., рэ́шта, -ты ж.;
◊
дать сда́чи а) даць рэ́шты; б) перен., разг. даць зда́чы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пазна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.
1. каго-што. Прызнаць у кім-, чым-н. знаёмага, знаёмае.
Пакой быў такі чысты, што яго нельга было п.
2. Тое, што і апазнаць.
3. каго-што. Зразумець, набыць веды пра што-н., атрымаць сапраўднае ўяўленне пра каго-, што-н. (кніжн.).
П. тайны Сусвету.
П. народнае жыццё.
4. што. Зведаць, перажыць (кніжн.).
П. гора.
|| незак. пазнава́ць, -наю́, -нае́ш, -нае́; -наём, -наяце́, -наю́ць.
|| наз. пазна́нне, -я, н. (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
На́йміт ’наёмны работнік, парабак’ (БРС, Нас., Гарб., Грыг., Пятк., ТС), ’наёмнік’ (Гарэц., Яруш.), на́йміты ’наёмны рабочы, парабак’ (ТС), таксама на́ймітка ’парабчанка, служанка’ (Грыг., ТС, Сл. ПЗБ), на́йметка ’тс’ (Нас.), на́ймічка ’тс’ (Янк. 1, Кліх, Сл. ПЗБ, ТС), наймі́тная ’служанка’ (клімав., Растарг., Да характ., 207), найміта́ ’наёмныя работнікі ці работніца’ (Ян.). Рус. найми́т, найми́та, наймитка, наймичка, укр. на́ймит, на́ймичка, на́ймиття (зборн.), польск. najmit, najmitka (з укр., Варш. сл.). Утворана ад *najьmъ, гл. найм ’наём, найманне’, пры дапамозе рэдкага суфікса ‑іт‑, параўн. касьбіт, малацьбіт, што далучаецца пераважна да асновы аддзеяслоўных назоўнікаў (Сцяцко, Афікс. наз., 53).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)