напро́ці, прысл. і прыназ. (разм.).
1. прысл. Тое, што і насупраць, насупроць.
Сядзець н.
2. прыназ. з Р. Прама перад кім-н.
Сын сядзеў н. бацькі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
проціле́глы, -ая, -ае.
1. Размешчаны насупраць.
П. бераг.
2. Які супярэчыць чаму-н., поўнасцю не супадае з чым-н.
Процілеглыя тэндэнцыі.
|| наз. проціле́гласць, -і, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
супрацьле́глы, -ая, -ае.
1. Размешчаны насупраць; які ідзе, вядзе ў адваротным кірунку.
С. бераг ракі.
2. Які карэнным чынам адрозніваецца ад чаго-н., не сумяшчальны з чым-н.
Супрацьлеглыя паняцці.
|| наз. супрацьле́гласць, -і, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Візаві́ ’адзін насупраць аднаго’; ’той, хто знаходзіцца насупраць’ (БРС). Запазычана з рус. визави ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 76) < франц. vis‑à‑vis ’тварам да твару’ (Фасмер, 1, 313; Шанскі, 1, В, 94).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Напроці, напроціў ’насупраць; насустрач’ (Яруш., Сл. ПЗБ, Жд. 2, Мат. Гом., ТС), ’насуперак’ (Янк. 1, ТС, Сл. ПЗБ, ТС), ’у параўнанні’ (Мал., ТС), ’перад’: напроці дня (лельч., Нар. лекс., ТС), ’да’: Нема напроціў кого отозвацца (ТС), ’за, па’: напроці ягод едзе (ТС), напроця ’насупраць’ (Юрч.), напроць ’насупраць, насуперак’ (Яруш., Сл. ПЗБ, Жыв. сл.), напроціўку ’тс’ (Нас.). Да проці, проціў (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Праці́ўку ’насуперак’, ’насупраць’, ’у параўнанні з’ (Нас.). З польск. przeciwko ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
це́шчын, ‑а.
Які належыць цешчы. Лепш зайсці з боку рэчкі. Там якраз насупраць цешчынай хаты кладка ёсць. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
візаві́,
1. прысл. Твар у твар, адзін на адзін.
2. нескл., м. і ж. Той, хто знаходзіцца насупраць. Мой візаві.
[Фр. vis-à-vis.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Наўпроці ’супраць, насупраць’ (Гарэц., Бяльк.), наупроціў ’тс’ (ТС). Ад проці(ў), гл. паў-.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
стараве́рскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да стараверства, старавера. [Бэла] жыла насупраць стараверскіх могілак, густа зарослых кашкай, акацыямі і старымі бярозамі. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)