ля́мпа ж. ла́мпа;
га́завая л. — кероси́новая ла́мпа;
віся́чая л. — вися́чая ла́мпа;
насто́льная л. — насто́льная ла́мпа;
засцерага́льная л. — предохрани́тельная ла́мпа;
дэтэ́ктарная л. — дете́кторная ла́мпа;
ква́рцавая л. — ква́рцевая ла́мпа;
нео́навая л. — нео́новая ла́мпа;
электро́нная л. — электро́нная ла́мпа;
л. напа́львання — ла́мпа нака́ливания;
като́дная л. — като́дная ла́мпа
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ла́мпа ля́мпа, -пы ж.;
кероси́новая ла́мпа га́завая ля́мпа;
насто́льная ла́мпа насто́льная ля́мпа;
вися́чая ла́мпа віся́чая ля́мпа;
предохрани́тельная ла́мпа засцерага́льная ля́мпа;
дете́кторная ла́мпа дэтэ́ктарная ля́мпа;
электри́ческая ла́мпа электры́чная ля́мпа;
ла́мпа в 60, 100 свече́й ля́мпа на 60, 100 све́чак;
рудни́чная ла́мпа рудніко́вая ля́мпа;
кали́льная ла́мпа напа́льная ля́мпа.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гульня́, -і́, мн. гу́льні і (з ліч. 2, 3, 4) гульні́, -яў, ж.
1. гл. гуляць.
2. Занятак з мэтай забавы, адпачынку, звычайна па якіх-н. правілах.
Г. ў шахматы.
Спартыўныя гульні.
3. Камплект неабходных прадметаў для такіх заняткаў.
Дзіцячая настольная г.
4. Наўмысныя тайныя дзеянні для дасягнення якой-н. мэты.
Небяспечная г.
Двайная г.
○
Алімпійскія гульні — міжнародныя спаборніцтвы па асноўных відах спорту, якія праводзяцца раз у чатыры гады.
◊
Гу́льня слоў — дасціпны, каламбурны выраз.
|| прым. гульнявы́, -а́я, -о́е (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кні́га I ж., в разн. знач. кни́га;
чыта́ць ~гу — чита́ть кни́гу;
к. за́пісаў а́ктаў грамадзя́нскага ста́ну — кни́га за́писей а́ктов гражда́нского состоя́ния;
○ насто́льная к. — насто́льная кни́га;
дамава́я к. — домова́я кни́га;
к. ска́ргаў і прапано́ў — кни́га жа́лоб и предложе́ний;
◊ к. за сямю́ пяча́цямі — кни́га за семью́ печа́тями;
глядзі́ць у ~гу, а ба́чыць фі́гу — погов. смо́трит в кни́гу, а ви́дит фи́гу
кні́га II ж., анат., см. кні́жка II
кні́га III ж., зоол., обл., см. кні́гаўка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ірвану́ць і рвану́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак. і аднакр.
1. каго-што і без дап. Рэзка, моцна тузануць, пацягнуць. Познышаў ірвануў шнур. І ў той жа момант, ураз уздыбіўшы першыя вагоны, грукнуў выбух... Краўчанка. [Гарманіст] ірвануў раптам мяхі, урэзаў польку. Васілевіч. Сцюжа рванула дзверы сталовай, міргнула велізарная настольная лямпа. Мікуліч. // Схапіўшы зубамі, параніць, укусіць. Сабака рвануў за нагу.
2. Разм. Парывіста, рэзка скрануцца з месца, рэзкім рухам кінуцца куды‑н. Ірвануў паравоз, зашыпеў весела парай. Лынькоў. // Рэзка, моцна падзьмуць (пра вецер). Моцны вецер ірвануў з поля і абсыпаў .. [Міхаську] мяккім сняжком. Якімовіч.
3. каго-што. Падарваць, узарваць што‑н. з выбухам. — Зараз вось ірванём мост і пойдзем. Чыгрынаў. Выбухі рванулі зямлю. Шчарбатаў. // без дап. Раздацца, прагрымець. Праз тры — пяць мінут у агні затрапяталіся ружовыя языкі, а затым ірванулі выбухі. Мехаў.
4. Разм. Хутка і многа зрабіць. [Анішчук:] Не вельмі ты вясною рвануў. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ля́мпа, ‑ы, ж.
1. Прыбор для штучнага асвятлення з дапамогай электрычнага току, спальвання газы, нафты і пад. Настольная лямпа. □ На стале гарэла лямпа пад светлым абажурам і ляжала разгорнутая кніга, якую чытаў настаўнік. Колас. Дзве вісячыя лямпы задыхаліся ўгары ад сціснутага паветра, міргалі. Васілевіч.
2. Прылада для асвятлення або награвання спецыяльнага прызначэння на розных вытворчасцях. Паяльная лямпа. Шахцёрская лямпа.
•••
Катодная лямпа — устарэлая назва электроннай лямпы.
Кварцавая лямпа — электрычная лямпа ў выглядзе невялікага балона з кварцавага шкла для атрымання ультрафіялетавых прамянёў, якая выкарыстоўваецца ў медыцыне, сельскай гаспадарцы і інш.
Лямпа дзённага святла — разнавіднасць люмінесцэнтнай лямпы, якая выпраменьвае святло, падобнае на дзённае.
Лямпа напальвання — электрычная лямпа, крыніцай святла якой з’яўляецца свячэнне напаленай токам тугаплаўкай, звычайна вальфрамавай ніці.
Неонавая лямпа — крыніца аранжава-чырвонага святла, якое выпраменьваецца ў выніку электрычнага разраду паміж электродамі ў неоне, якім запоўнена лямпа.
Электронная лямпа — вакуумная прылада для атрымання або ўзмацнення электрамагнітных ваганняў, якая прымяняецца ў радыётэхніцы, тэлемеханіцы і пад.
Электрычная лямпа — тое, што і лямпа напальвання.
[Фр. lampe.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гульня́, ‑і; мн. гульні, ‑льняў; ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. гуляць (у 1 знач.). // Занятак, дзейнасць дзяцей. Паеўшы, [Славік] выбягаў на вуліцу, каб паганяць футбольны мяч або заняцца якой іншай гульнёй са сваімі шматлікімі сябрамі. Няхай.
2. Занятак з мэтай забавы, адпачынку і пад., звычайна заснаваны на пэўных умовах, правілах. Гульня ў футбол. Гульня ў шахматы. Парушыць правілы гульні.
3. Камплект неабходных прадметаў для таго, каб іграць у якую‑н. гульню. Дзіцячая настольная гульня.
4. Разм. Вечарынка, гулянка. Моладзь яшчэ спала пасля ўчарашняе гульні. Гартны.
5. Хуткая змена колераў, святла і пад. Сусвет нахіляецца да майго казырка. Нахіляецца гулам пушчы, пляскам вады крынічнай, Запалавелым жытам, вясёлай гульнёй зарніц. Кірэенка.
6. Наўмысныя дзеянні для дасягнення якой‑н. мэты; тайныя замыслы, інтрыгі. — Прахадзімец ты ... Гэта вядома. А двайную гульню кідай. Навуменка.
•••
Алімпійскія гульні — міжнародныя спартыўныя спаборніцтвы, якія праводзяцца раз у чатыры гады.
Гульня прыроды — выключная, рэдкая з’ява ў прыродзе; адхіленне ад звычайных фізічных норм.
Гульня слоў — дасціпны, каламбурны выраз.
Рабіць вясёлую міну пры дрэннай гульні гл. рабіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)