нато́ркваць

‘натыкаць, наколваць, насоўваць што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. нато́ркваю нато́ркваем
2-я ас. нато́ркваеш нато́ркваеце
3-я ас. нато́рквае нато́ркваюць
Прошлы час
м. нато́ркваў нато́рквалі
ж. нато́рквала
н. нато́рквала
Загадны лад
2-я ас. нато́рквай нато́рквайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час нато́ркваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

Пасо́вішча ’работнік, якога трэба падштурхоўваць’ (Нас.). Да насоўваць < су́нуць, соваць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

насо́выватьII несов., разг. (к насу́нуть) (надевать) насо́ўваць, наця́гваць, усця́гваць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

насо́выватьI несов., разг. (к насова́ть) напіха́ць, напі́хваць, запіха́ць, запі́хваць, насо́ўваць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

На́пінка ’накідка’ (ТС), напінинка, напінаха ’вялікая хустка’ (Ян.). Ад напінаць ’нацягваць, насоўваць, накрываць, надзяваць’; да пяць, пну ’цягнуць’ (гл.), параўн. насоў, напритка і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

насо́ўвацца несов.

1. надвига́ться; насо́вываться; (о головном уборе — ещё) нахлобу́чиваться;

2. разг. натыка́ться, набреда́ть;

3. страд. нагреба́ться; надвига́ться; насо́вываться; нахлобу́чиваться; см. насо́ўваць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Наворашнік ’шкло ад газавай лямпы’ (беласт., «Ніва», 24 чэрв. 1979 г.). Хутчэй за ўсё ад навіриць ’насаджваць, насоўваць’, параўн. аўраць (гл.), што ў сваю чаргу узыходзяць да праславянскага ітэратыўнага дзеяслова *verati/*virati (гл. Варбат, ОЛА, 1981, 281), параўн. рус. пск., наўг. вирать, верать ’соваць, усоўваць’, балг. ера ’тс’ і інш.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Насоў ’нешта, падобнае дла кашулі з палатна, якое сяляне апранаюць на адзенне для аховы яго летам ад дажджу, а зімой ад снегу’ (Нас.), ’белы палатняны балахон, які беларусы носяць летам, від летняга паліто’ (Мядзв.), ’балахон паверх сарочкі і спадніцы ў жанчын; ён мае невялікія выемкі па баках і на грудзях’ (Даўгарукаў), ’беларускі палатняны каптан’ (Багд.), ’доўгі балахон у талію з белага палатна, спецыяльна вытканага’ (Шн. 3), ’палатняны халат’ (Анім.), ’доўгая верхняя мужчынская вопратка без падклала’ (расон., Шатал.), ’верхняе адзенне з даматканай тканіны’ (Сл. ПЗБ), ’пояс ці рамень’ (Анік.), насоўка ’адзенне з суровага палатна, якое служыла для захавання кажуха ці бурноса ад дажджу’ (карэл., Нар. словатв.), ’вопратка ў выглядзе плашча, якая надзяваецца на кажух’ (Жд. 1), рус. насов, насовец ’сарочка, від мяшка з даматканага палатна, з прарэхамі ўверсе і з рукавамі, для цяпла, паверх сарафана, або для працы’ (Даль), ст.-рус. насовьць ’частка аблачэння святара, нарукаўнікі’ з 1300 г. (Сразн.). Паводле БелСЭ, асноўны арэал назвы і рэаліі — Віцебшчына, паўночныя раёны Міншчыны і Магілёўшчыны. Ад насу́нуць ’нацягнуць’, насоўваць ’нацягваць, накладаць зверху’; да соваць, с́унуць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)