нато́ркваць
‘натыкаць, наколваць, насоўваць што-небудзь’
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
нато́ркваю |
нато́ркваем |
| 2-я ас. |
нато́ркваеш |
нато́ркваеце |
| 3-я ас. |
нато́рквае |
нато́ркваюць |
| Прошлы час |
| м. |
нато́ркваў |
нато́рквалі |
| ж. |
нато́рквала |
| н. |
нато́рквала |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
нато́рквай |
нато́рквайце |
| Дзеепрыслоўе |
| цяп. час |
нато́ркваючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
◎ Пасо́вішча ’работнік, якога трэба падштурхоўваць’ (Нас.). Да насоўваць < су́нуць, соваць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
насо́выватьII несов., разг. (к насу́нуть) (надевать) насо́ўваць, наця́гваць, усця́гваць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
насо́выватьI несов., разг. (к насова́ть) напіха́ць, напі́хваць, запіха́ць, запі́хваць, насо́ўваць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ На́пінка ’накідка’ (ТС), напінинка, напінаха ’вялікая хустка’ (Ян.). Ад напінаць ’нацягваць, насоўваць, накрываць, надзяваць’; да пяць, пну ’цягнуць’ (гл.), параўн. насоў, напритка і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
насо́ўвацца несов.
1. надвига́ться; насо́вываться; (о головном уборе — ещё) нахлобу́чиваться;
2. разг. натыка́ться, набреда́ть;
3. страд. нагреба́ться; надвига́ться; насо́вываться; нахлобу́чиваться; см. насо́ўваць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Наворашнік ’шкло ад газавай лямпы’ (беласт., «Ніва», 24 чэрв. 1979 г.). Хутчэй за ўсё ад навіриць ’насаджваць, насоўваць’, параўн. аўраць (гл.), што ў сваю чаргу узыходзяць да праславянскага ітэратыўнага дзеяслова *verati/*virati (гл. Варбат, ОЛА, 1981, 281), параўн. рус. пск., наўг. вирать, верать ’соваць, усоўваць’, балг. ера ’тс’ і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Насоў ’нешта, падобнае дла кашулі з палатна, якое сяляне апранаюць на адзенне для аховы яго летам ад дажджу, а зімой ад снегу’ (Нас.), ’белы палатняны балахон, які беларусы носяць летам, від летняга паліто’ (Мядзв.), ’балахон паверх сарочкі і спадніцы ў жанчын; ён мае невялікія выемкі па баках і на грудзях’ (Даўгарукаў), ’беларускі палатняны каптан’ (Багд.), ’доўгі балахон у талію з белага палатна, спецыяльна вытканага’ (Шн. 3), ’палатняны халат’ (Анім.), ’доўгая верхняя мужчынская вопратка без падклала’ (расон., Шатал.), ’верхняе адзенне з даматканай тканіны’ (Сл. ПЗБ), ’пояс ці рамень’ (Анік.), насоўка ’адзенне з суровага палатна, якое служыла для захавання кажуха ці бурноса ад дажджу’ (карэл., Нар. словатв.), ’вопратка ў выглядзе плашча, якая надзяваецца на кажух’ (Жд. 1), рус. насов, насовец ’сарочка, від мяшка з даматканага палатна, з прарэхамі ўверсе і з рукавамі, для цяпла, паверх сарафана, або для працы’ (Даль), ст.-рус. насовьць ’частка аблачэння святара, нарукаўнікі’ з 1300 г. (Сразн.). Паводле БелСЭ, асноўны арэал назвы і рэаліі — Віцебшчына, паўночныя раёны Міншчыны і Магілёўшчыны. Ад насу́нуць ’нацягнуць’, насоўваць ’нацягваць, накладаць зверху’; да соваць, с́унуць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)