нату́живать несов. (напрягать) нату́жваць; напру́жваць; (натягивать) напіна́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

напружа́ць

‘напружваць што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. напружа́ю напружа́ем
2-я ас. напружа́еш напружа́еце
3-я ас. напружа́е напружа́юць
Прошлы час
м. напружа́ў напружа́лі
ж. напружа́ла
н. напружа́ла
Загадны лад
2-я ас. напружа́й напружа́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час напружа́ючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

пя́цца, пну́ся, пне́шся, пне́цца; пнёмся, пняце́ся, пну́цца; пя́ўся, пя́лася; пні́ся; незак.

1. Напружваць усе сілы, напружвацца.

П., цягнучы калёсы.

2. перан. Намагацца зрабіць што-н.

П., каб хутчэй выканаць заданне.

|| наз. пя́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нажыля́ць

‘напружваць каго-небудзь, што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. нажыля́ю нажыля́ем
2-я ас. нажыля́еш нажыля́еце
3-я ас. нажыля́е нажыля́юць
Прошлы час
м. нажыля́ў нажыля́лі
ж. нажыля́ла
н. нажыля́ла
Загадны лад
2-я ас. нажыля́й нажыля́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час нажыля́ючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

набы́чваць

‘выгінаць, выстаўляць наперад, напружваць што-небудзь (лоб, грудзі, жывот і пад.)’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. набы́чваю набы́чваем
2-я ас. набы́чваеш набы́чваеце
3-я ас. набы́чвае набы́чваюць
Прошлы час
м. набы́чваў набы́чвалі
ж. набы́чвала
н. набы́чвала
Загадны лад
2-я ас. набы́чвай набы́чвайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час набы́чваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

взви́нчивать несов.

1. (цены) наганя́ць, узніма́ць;

2. (нервы) узбуджа́ць, узру́шваць, напру́жваць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

напру́жвацца несов.

1. на-пряга́ться; см. напру́жыцца;

2. страд. напряга́ться; см. напру́жваць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

спружы́ніць, -ню, -ніш, -ніць; незак. і (рэдка) зак.

1. Змяняць (змяніць) сваё становішча пад уздзеяннем якой-н. сілы і вяртацца (вярнуцца) ў ранейшае становішча пасля спынення гэтага ўздзеяння; аказваць (аказаць) супраціўленне ціску.

Кладка спружыніць пад нагамі.

2. перан., што. Напружваць, рабіць (зрабіць) пружыністым, пругкім (разм.).

С. мускулы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Пя́лы ’трывалы, устойлівы’: пялы хлопяц (свісл., Сцяшк. Сл.). Відаць, ад пяць ’напружваць, напінаць’ (гл.), параўн. чу́лы ад чуць і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Жы́ліцца ’натужвацца’. Рус. жи́литься, славен. žíliti ’натужвацца’, серб.-харв. жи̏лити се ’тс’. *Žiliti, відаць, прасл. дзеяслоў ад наз. *žila (гл. жыла) са знач. ’напружваць жылы’ > ’натужвацца’, асабліва са зваротным *sę.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)