умата́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Абматаць, апавіць што‑н. некалькі разоў. Уматаць пакунак шпагатам. Уматаць воз вяроўкамі.
2. Матаючы ніткі ў клубок, заматаць унутр што‑н. пабочнае. Уматаць напарстак у клубок.
3. Намотваючы, змясціць у чым‑н., на чым‑н. Вялікага матка ў адзін клубок не ўматаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кале́ц ’напарстак’ (Касп.). Магчыма, сюды ж рус. урал. калец ’вяровачная пятля ў варотах, якая служыць запорам’. Няясна, ці сапраўды тут рэгіянальнае ўтварэнне ад кола (гл.), як аб гэтым меркаваў Сцяцко, Афікс. наз., 153, або толькі трансфармацыя шырока вядомай структуры кальцо/кольца. Апошняя форма сведчыць аб магчымых працэсах граматычнага пераасэнсавання пры ўзаемадзеянні розных гаворак. Параўн. яшчэ кальцо.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
умата́ць сов.
1. (наматывая, мотая, уместить в чём-л., на чём-л.) умота́ть;
вялі́кага матка́ ў адзі́н клубо́к не ўмата́ць — большо́й мото́к в оди́н клубо́к не умота́ть;
2. разг. обмота́ть;
у. паку́нак шпага́там — обмота́ть свёрток шпага́том;
3. вмота́ть;
у. напа́рстак у клубо́к — вмота́ть напёрсток в клубо́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
згубі́ць сов.
1. потеря́ть, утеря́ть; (неизвестно где) затеря́ть;
з. гро́шы — потеря́ть (утеря́ть) де́ньги;
з. напа́рстак — затеря́ть напёрсток;
2. погуби́ть, загуби́ть, сгуби́ть;
3. см. стра́ціць 1;
◊ з. з вачэ́й — потеря́ть из ви́ду;
со́рам з. — стыд потеря́ть;
лепш з разу́мным з., чым з ду́рнем знайсці́ — погов. лу́чше с у́мным потеря́ть, чем с глу́пым найти́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)