насе́чь сов.
1. насячы́, мног. панасяка́ць;
2. (сделать нарезы, зазубрины) назубі́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
серп, сярпа́, мн. сярпы́, сярпо́ў, м.
1. Сельскагаспадарчая ручная прылада ў выглядзе выгнутага дробна назубленага нажа для зрэзвання злакаў з кораня.
Назубіць с.
2. перан. Пра тое, што мае форму такога прадмета.
С. месяца (месяц у пачатковай або апошняй фазе).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Назу́блены ’прарослы’ (ТС), назубленае насенне ’насенне, якое толькі пачынае прарастаць’ (Жд. 1, Мат. Гом.), назубіцца ’прарасці’ (Мат. Гом.), назубіць ’нарабіць вострых зубоў на лазе’ (Яўс., Яруш., Сл. ПЗБ). Усё да зуб, параўн. літ. žémbėti ’прарастаць, пускаць расткі’, літаральна ’зубіцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
панараза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.
1. чаго. Нарэзаць многа чаго-н.
П. дубцоў.
2. што і чаго. Падзяліць шляхам межавання ўсё, многае або выдзеліць у час межавання вялікую колькасць чаго-н.
П. агароды.
3. што і чаго. Нарабіць нарэзаў, разьбы на ўсім, многім ці зрабіць разьбой многа чаго-н.
П. балты.
П. узораў.
4. што. Назубіць усё, многае.
П. пілы.
5. што. Намуляць што-н. у многіх месцах або ўсё, многае.
П. ногі ботамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падвары́ць, ‑вару, ‑варыш, ‑варыць; зак.
1. што. Разм. Паварыць яшчэ нямнога, дадаткова. Падварыць суп.
2. чаго. Разм. Зварыць у дадатак да таго, што было ўжо зварана. Падварыць бульбы.
3. што. Зваркай прымацаваць; прыварыць. Падварыць планку. □ Яго [каваля] ўсе ведаюць, у кожнага да яго патрэба ёсць — то сказаць нешта, то серп назубіць, то сякеру падварыць. Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
панараза́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
1. чаго. Нарэзаць многа чаго‑н. Панаразаць дроў.
2. што і чаго. Падзяліць шляхам межавання ўсё, многае або выдзеліць у час межавання вялікую колькасць чаго‑н. Панаразаць агароды.
3. што і чаго. Нарабіць нарэзаў, разьбы на ўсім, многім або зрабіць разьбой многа чаго‑н. Панаразаць балты. Панаразаць узораў.
4. што. Назубіць усё, многае. Панаразаць пілы.
5. што. Намуляць што‑н. у многіх месцах або ўсё, многае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нарэ́заць, -рэ́жу, -рэ́жаш, -рэ́жа; -рэ́ж; -рэ́заны; зак.
1. чаго. Разрэзаць чым-н. вострым на часткі.
Н. хлеба.
Н. сала.
2. каго-чаго. Зрэзаўшы або разрэзаўшы, нагатаваць у нейкай колькасці.
Н. дроў.
3. Зарэзаць у нейкай колькасці.
Н. курэй.
4. што і чаго. Падзяліць шляхам межавання або выдзеліць у час межавання.
Н. зямлі.
5. што. Зрабіць нарэзы.
Н. гайку.
6. што. Падрыхтаваць участак для выемкі ў шахце (спец.).
Н. лаву.
7. што. Нарабіць зубцоў на піле, назубіць.
8. што. Намуляць чым-н.
Н. плячо сумкай.
|| незак. нараза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1,4—8 знач.) і нарэ́зваць, -аю, -аеш, -ае (да 1, 4—8 знач.).
|| наз. нарэ́зка, -і, ДМ -зцы, ж. (да 4—7 знач.).
|| прым. наразны́, -а́я, -о́е (да 4—7 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нарэ́заць, ‑рэжу, ‑рэжаш, ‑рэжа; зак.
1. чаго. Разрэзаць чым‑н. вострым на часткі, кавалкі; накроіць. Нарэзаць хлеба. Нарэзаць сыру. □ Бабка Параска нарэзала сала — і для закускі і для яечні. Колас. Маці лячыла лейтэнанта сваімі, хатнімі сродкамі. Узамен бінтоў яна нарэзала з прасціны доўгіх стужак, а для прамыўкі ран .. ужывала адвар з пахучых траў. Курто.
2. чаго. Зрэзаўшы або разрэзаўшы, нагатаваць у нейкай колькасці. Нарэзаць дроў. Нарэзаць сечкі. □ Чакаючы змроку, каб непрыкметна перабегчы ў вёску, Грышка нарэзаў бярозавых дубцоў і пачаў вязаць венік, каб не было ніякага падазрэння. Чарот. // Зрэзаўшы, прыгатаваць, зрабіць. Нарэзаць букет ружаў.
3. каго. Зарэзаць у нейкай колькасці. Нарэзаць гусей.
4. што і чаго. Падзяліць шляхам межавання або выдзеліць у час межавання. Нарэзаць зямлі. □ [Сузон:] — Мне на панскім [полі] хутар нарэзалі, толькі ж куды мне з такімі будынкамі перасяляцца? Галавач.
5. што. Зрабіць нарэзы. Нарэзаць гайку.
6. што. Зрабіць разьбу на чым‑н. Нарэзаць гравюру.
7. што. Спец. Падрыхтаваць участак для выемкі ў шахце. Нарэзаць лаву.
8. што. Зрабіць надрэз на чым‑н.
9. што. Нарабіць зубцоў на піле, назубіць.
10. што. Намуляць чым‑н. Нарэзаць плячо лямкой.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)