знясла́віцца сов. опозо́риться, обессла́виться, осла́виться;

і трэ́ба ж гэ́так з.! — и на́до же так опозо́риться!

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ввиду́ предлог с род. з прычы́ны (чаго);

ввиду́ моро́зов на́до запаса́ться дрова́ми з прычы́ны маразо́ў трэ́ба запаса́цца дрыва́мі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вы́вазіць сов. (в несколько приёмов) вы́везти;

да вясны́ трэ́ба в. уве́сь гной — до весны́ на́до вы́везти весь наво́з

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пазні́цца несов.

1. опа́здывать;

п. на цягні́к — опа́здывать на по́езд;

2. (делать что-л. позже, чем надо) опа́здывать, запа́здывать

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

не́зачем нареч. няма́ чаго́; (не надо) не трэ́ба; (нечего) не́чага;

не́зачем туда́ ходи́ть няма́ чаго́ (не трэ́ба, не́чага) туды́ хадзі́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

трэ́ба I в знач. сказ.

1. с инф. на́до, ну́жно; (следует — ещё) до́лжно;

т. вячэ́рацьна́доу́жно) у́жинать;

т. адзна́чыцьна́доу́жно, до́лжно) отме́тить;

не т. — не ну́жно;

2. сле́дует; необходи́мо; тре́буется;

т. звярну́цца за дапамо́гай — сле́дует (необходи́мо) обрати́ться за по́мощью;

не т. было́ так рабі́ць — не сле́довало так де́лать;

што і т. было́ даказа́ць — что и тре́бовалось (сле́довало) доказа́ть;

для гэ́тага т. яшчэ́ шмат матэрыя́лу — для э́того тре́буется ещё мно́го материа́ла;

3. безл. (желательно) уго́дно, ну́жно;

што вам т.? — что вам уго́дно (ну́жно)?;

4. разг. (причитается) сле́дует;

ко́лькі з мяне́ т.? — ско́лько с меня́ сле́дует?;

так яму́ (ёй, ім і г.д.) і т. — так ему́ (ей, им и т.д.) и на́до, и подело́м ему́ (ей, им и т.д.);

лепш не т. — лу́чше не на́до;

т. і ме́ру ве́дацьна́до (пора́) и честь знать;

т. ду́мацьна́до ду́мать (полага́ть);

і да булавы́ т. галава́посл. голова́ во вся́ком де́ле нужна́

трэ́ба II ж., церк. тре́ба

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уме́ць несов. уме́ть;

гэ́та ж трэ́ба ўмець!э́то же на́до уме́ть;

уме́ю, ды не сме́юпогов. уме́ю, да не сме́ю

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

во частица указ. вот; во;

во, як трэ́ба рабі́ць — вот, как на́до де́лать;

во, яко́га со́ма злаві́ў! — во, како́го сома́ пойма́л!

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Над1, прыназ., рэдка нада (нада мной); укр. над, надо, рус. над, надо, польск. nad, nade, чэш. nad, nade, славац. nad, nado, в.-луж., н.-луж. nad, nade, nado; славен. nad, серб.-харв. над, нада, балг. над, макед. над. Прасл. *nadъ роднаснае да на; праблему складае паходжанне ‑dъ, якое звычайна трактуецца як узмацняльнае. Найбольш пашыраная версія тлумачыць з’яўленне гэтага элемента пад уплывам антанімічнага podъ (Фасмер, 3, 37; Махэк₂, 387; Бязлай, 2, 210 і інш.). Згодна са Стангам (Scando-Slavica, 3, 236), ‑dъ у nadъ, podъ, perdъ аднолькавага паходжання са ст.-прус. ‑dau у pirsdau ’перад’, sirsdau ’сярод’, pansdau ’пасля’, што разглядаецца як іменная флексія месн. скл., паколькі некаторыя прыназоўнікавыя формы з ‑dъ узніклі на базе назоўнікаў і прыслоўяў; напрыклад, балг. зад ’за’, якому ў іншых славянскіх мовах адпавядаюць толькі назоўнікавыя і прыслоўныя функцыі, развіло прыназоўнікавае значэнне ў гістарычны час на Балканах, гл. ESSJ SG, 1, 127–128 (з л-рай). У народна-дыялектнай мове сустракаюцца выпадкі канкурэнцыі на і над, параўн.: Над сонца надышоў похмарок (ТС).

Над2 у выразе: Як нема на наду, так чорт даў хаду (пра запаслівасць, гаспадарлівасць) (саліг., Нар. сл.). Рэдкая паралель да серб.-харв. на̂д, на́да ’надзея’, параўн. яшчэ славен. nȃda ’тс’, гл. надзея. Аднак не выключана, што тут выступае аддзеяслоўны назоўнік, утвораны ад на́дзіць ’вабіць, прыцягваць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

праве́трыцца сов.

1. прям., перен. прове́триться;

пако́й ~рыўся — ко́мната прове́трилась;

галава́ балі́ць, трэ́ба п. — голова́ боли́т, на́до прове́триться;

2. прове́триться, просуши́ться, просо́хнуть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)