жарсцвя́к, ‑а, м.
Камень, які лёгка рассыпаецца на жарству. // Жарства. Цячэ вадзіца тая, Бруіцца ручайком. Навіны сабірае, Шаруе жарсцвяком. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напярэ́хваткі, прысл.
Абл. Напярэймы. Мы паехалі з .. [Авечкіным] разам, разам сядзелі ў прэзідыуме, разам абедалі і напярэхваткі адзін аднаго распытвалі пра навіны. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́галас, ‑у, м.
Разм. Тое, што і пагалоска. Народны погалас хутчэй за вецер разносіць навіны ў самыя далёкія аулы і паселішчы. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
навіна́, ‑ы́; мн. наві́ны, ‑ві́н; ж.
1. Атрыманая зусім нядаўна вестка. Апошнія навіны. □ І бацька ў вольныя часіны Расказваў дома ўсе навіны І чуткі ўсе наконт зямелькі. Колас.
2. Уласцівасць і стан новага; навізна. Пабегаўшы па дварэ, вучні зноў прыйшлі ў школу. Яна ўжо не страшыла іх сваёю навіною. Колас.
3. Нешта новае, незнаёмае. [Павал:] «Многа яшчэ будзе думак новых і навін за жыццё». Чорны. Працаваць самастойна для мяне было ўжо не навіной. Даніленка.
4. Абл. Хлеб новага ўраджаю, новае збожжа. І шэптам ласкі на выбітым полі, Як сонца, плыве навіна. Колас.
•••
Навіна з барадою — старая навіна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сенсацы́йны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да сенсацыі, выклікае сенсацыю. Сенсацыйныя навіны. □ За дзень чутка расплылася на ўсю гімназію, і забойства Юркевіча зрабілася сапраўды сенсацыйным здарэннем. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Паха́тная, паха́туха, поха́тніца, паха́тніца, поха́тныца, паха́туха ’жанчына, якая любіць пабегаць па хатах, каб пачуць ці расказаць навіны, плёткі’ (глус., Янк. Мат.; Янк. 1, Некр., Сл. ПЗБ; лун., Шатал., ТС, Сл. Брэс.). Утвораны са словазлучэння па хатах (бегаць) і суфіксаў ‑уха, ‑іца, ‑ная. Да ха́та (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
смакава́ць, -ку́ю, -ку́еш, -ку́е; -ку́й; -кава́ны; незак., што.
1. Есці або піць паволі, з асалодай, каб адчуць смак (у 1 і 2 знач.).
С. кляновы сок.
С. кожны глыток.
2. Есці ці піць на пробу; каштаваць.
Асцярожна с.
3. перан. Успрымаць, адчуваючы асаблівае задавальненне, цешыцца, радавацца чаму-н.
С. апошнія навіны.
|| наз. смакава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
газе́тчык, ‑а, м.
1. Прадавец газет. Чуўся.. гучны голас газетчыка, які выкрыкваў навіны дня. Лынькоў.
2. Разм. Супрацоўнік газеты; журналіст. Славу, асабліва калі яе .. разнясуць па газетных палосах газетчыкі і журналісты, людзі «пераносяць» па-рознаму. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
смяле́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
Рабіцца, станавіцца смелым, смялейшым. Хлопцы ўсё больш смялелі і ўжо проста, як старому сябру, пачалі расказваць Лясніцкаму ўсе вясковыя навіны. Шамякін. Настаўнік зусім не злуецца, і Ганька смялее і ўзнімае на яго вочы. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераказа́ць, -кажу́, -ка́жаш, -ка́жа; -каза́ў, -за́ла; -кажы́; -ка́заны; зак., што.
1. Расказаць, выкласці сваімі словамі што-н.
П. змест паэмы.
2. і з дадан. сказам. Паведаміць пра што-н. вусна; перадаць на словах чыю-н. просьбу, даручэнне і пад.
П. дома ўбачанае ў горадзе.
Перакажыце маім, што прыеду ў выхадны.
3. Расказаць падрабязна, паслядоўна пра ўсё, многае.
П. усе навіны.
|| незак. перака́зваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. перака́з, -у, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)