◎ Пітаманы ’дамарослы, сваёй гадоўлі’ (Яруш.), пітыманный ’уласны, прыдбаны сваімі рукамі, працай’ (Мік.; Нас.; Нік. Очерки), пітсшспша ’самому, менавіта сабе’ (паўн.-усх., КЭС), смал. штампа ’менавіта’. З імітаваны з менай в > лі. Да нітавацца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
и́менно част. і́менна, менаві́та; (как раз) якра́з;
◊
а и́менно (в знач. союза) а і́менна;
(вот) и́менно (да, действительно) (вось) і́менна, сапраўды́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сто́лькі,
Р мн. сто́лькіх, займ. і сто́лькі, прысл.
1. займ. і прысл. указ. Абазначае менавіта такую колькасць чаго-н.; вызначаная колькасць.
Купілі с. кніг, колькі планавалі.
Столькіх (наз.) хлопцаў не далічыліся.
2. займ. і прысл. азнач. Так многа, у такой колькасці, так доўга.
С. працы ўкладзена.
Дзе ты быў с. часу?
3. прысл. меры і ступені. У такой ступені, настолькі, так.
С. я перахваляваўся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
якраз, менавіта, акурат (разм.) □ у самы раз
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
Махра́ ’махорка’ (ТСБМ, Бяльк.). Утворана ад махорка (гл.) пры ад’ідэацыі махры, махровы, менавіта, значэння ’ярка выражаны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Малашча́вы ’ярка-зялёны’ (свісл., Сцяшк. Сл.). Утворана ад малача́й — менавіта такі зялёны колер маюць лісты малачаю вясной.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перакана́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго (што).
1. і з дадан. Прымусіць паверыць чаму-н., упэўніць у чым-н.
Яго словы пераканалі нас.
Ён пераканаў, што трэба рабіць менавіта так.
2. з інф. або злуч. «каб». Угаворамі схіліць да чаго-н., прымусіць зрабіць што-н.
П. каго-н. застацца.
Трэба п. яго, каб ехаў сёння.
|| незак. перако́нваць, -аю, -аеш, -ае; наз. перако́нванне, -я, н.
|| наз. перакана́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
такі́¹, -а́я, -о́е, займ.
1. указ. Менавіта гэты, падобны да гэтага або да таго, пра які гаварылася раней ці гаворыцца далей.
Такая цёплая зіма ў нас упершыню.
Т. падручнік нам і патрэбны.
2. азнач. Ужыв. для ўзмацнення ступені якасці, уласцівасці.
Ён т. прыгожы.
Т. звонкі голас.
3. у знач. наз. тако́е, -о́га, н. Нешта, што звяртае на сябе ўвагу: смешнае, незвычайнае, страшнае і пад.
Што я такое сказаў?
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Махвіцы, браткі‑махвіцы ’фіялка, браткі, Viola tricolor L.’ (маг., Кіс.). Не зусім ясна. Відавочна, з прыметніка ⁺махавіты, параўн. ст.-рус. моховатый ’пакрыты варсінкамі, пушысты’. Менавіта такімі варсінкамі пакрыты лісты браткоў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лопуцень ’лопух павуціністы, Arctium (L.) tomentosum Mill.’ (брэсц., Кіс.). Утворана пры дапамозе суф. ‑ень ад ⁺лопут‑, якое, магчыма, генетычна суадносіцца з літ. lapúotas ’ліставы’, ’пакрыты лістамі’ — менавіта так выглядаюць учэпістыя калючкі лопуху.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)