тук, -у, м.
1. Растоплены тлушч.
Мачаць бульбу ў т.
2. Мінеральнае ўгнаенне.
|| прым. ту́кавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мача́цца, ‑аецца; незак.
Зал. да мачаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
макну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Аднакр. да мачаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мача́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле дзеясл. мачаць (у 1 знач.).
2. Спец. Дзеянне паводле дзеясл. мачаць (у 2 знач.).
3. Тое, што і мачанка.
4. Абл. Тварог, расцёрты з малаком і смятанай, у які мачаюць бліны. [Разэля:] — Верашчаку з скваркамі будзеш есці ці мачанне белае? Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мака́ць, мыка́ць, мокаць ’мачаць’ (Нас., Бяльк., полац., Нар. сл.), мо́кнуты ’намочаны’ (Нас.). Ітэратыўны дзеяслоў ад мокнуць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мачаві́ла ’тушаныя чарніцы’, ’павідла’ (хойн., Мат. Гом.). Ад мача́ць (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко (Афікс. наз., 42).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мача́йка ’кубак з вадой, у які мачалі пальцы ў час прадзення’ (ганц., Сл. ПЗБ). Да мача́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мача́ка ’мачанка’ (Янк. 2; карэліц., Нар. лекс.). Да мача́ць (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко (Афікс. наз., 25).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Туно́к, мн. л. тунцы́ ‘глінянкі, грузілы на ніз сеткі’ (Ласт.). Відаць, праз польск. tunka ‘бочка’ (з ням. Tonne ‘тс’, Брукнер, 584) па форме дэталі, якая напамінае бочачку, або вытворнае ад ням. tunken ‘мачаць, акунаць’, магчыма, праз ідыш, гл. tunken ‘тс’, tun ‘бочка’ (Астравух, Ідыш-бел. сл., 808).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мачы́лка ’назва плоскуняў’ (брасл., ДАБМ, к. 283). Фармальна да мачы́ць (гл. мача́ць), аднак матывацыя наймення няясная. Адсутнасць дадатковай інфармацыі (лексема запісана толькі ў адным населеным пункце) не дае магчымасці супаставіць бел. лексему з рус. мо́ченец, моче́нец ’лён ці каноплі, якія вымочваюцца перад апрацоўкай’, ’валакно з іх’, ’лён’, ’каноплі’, ’жаночыя каноплі’, мочёник, моченика ’тс’ (СРНГ, 18). Запазычанне з рус. мовы (?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)