двор², двара́, мн. двары́, дваро́ў, м.

У манархічных краінах: манарх і яго прыбліжаныя.

Царскі д.

Быць пры двары.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

самадзе́ржац, -жца, мн. -жцы, -жцаў, м. (гіст.).

Неабмежаваны ў сваёй уладзе расійскі манарх.

|| ж. самадзе́ржыца, -ы, мн. -ы, -жыц.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прыблі́жаны², -ая, -ае.

Які блізка стаіць да высокапастаўленай асобы, карыстаецца яе даверам.

Прыбліжаныя асобы.

Манарх і яго прыбліжаныя (наз.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ке́сар, -а, мн. -ы, -аў, м. (уст.).

Манарх, уладар [славянская перадача старажытнарымскага імя Цэзар].

◊

Кесару — кесарава! — няхай той, каму належыць права кіраваць, карыстаецца гэтым правам.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

самадзе́ржац, ‑жца, м.

Неабмежаваны ў сваёй уладзе самадзяржаўны правіцель; манарх.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пама́заннік, ‑а, м.

Манарх, над якім учынілі абрад памазання на царства.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ке́сар, ‑а, м.

1. Тытул старажытнарымскіх імператараў; цэзар.

2. Уст. Манарх, уладар.

[Грэч. káiser ад лац. caesar — ад імя Юлія Цэзара.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цэ́зар, ‑а, м.

1. Тытул старажытнарымскіх імператараў; кесар.

2. Уст. Манарх, уладар.

[Ад імя Юлія Цэзара (100–44 гг. да н. э.), лац. Caesar.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аўтакра́т, ‑а, М ‑раце, м.

Кніжн. Высокапастаўленая асоба з неабмежаванай уладай; манарх, самадзержац.

[Грэч. autokratēs.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дварэ́ц, -рца́, мн. -рцы́, -рцо́ў, м.

Будынак, у якім пражывае манарх са сваёй сям’ёй, а таксама вялікі і прыгожы па архітэктуры будынак наогул; палац.

Мармуровыя дварцы Венецыі.

|| прым. дварцо́вы, -ая, -ае.

○

Дварцовы пераварот — змена манарха прыдворнай знаццю без удзелу народных грамадскіх мас.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)