ру́ска-лаці́нскі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
ру́ска-лаці́нскі |
ру́ска-лаці́нская |
ру́ска-лаці́нскае |
ру́ска-лаці́нскія |
| Р. |
ру́ска-лаці́нскага |
ру́ска-лаці́нскай
ру́ска-лаці́нскае |
ру́ска-лаці́нскага |
ру́ска-лаці́нскіх |
| Д. |
ру́ска-лаці́нскаму |
ру́ска-лаці́нскай |
ру́ска-лаці́нскаму |
ру́ска-лаці́нскім |
| В. |
ру́ска-лаці́нскі (неадуш.)
ру́ска-лаці́нскага (адуш.) |
ру́ска-лаці́нскую |
ру́ска-лаці́нскае |
ру́ска-лаці́нскія (неадуш.)
ру́ска-лаці́нскіх (адуш.) |
| Т. |
ру́ска-лаці́нскім |
ру́ска-лаці́нскай
ру́ска-лаці́нскаю |
ру́ска-лаці́нскім |
ру́ска-лаці́нскімі |
| М. |
ру́ска-лаці́нскім |
ру́ска-лаці́нскай |
ру́ска-лаці́нскім |
ру́ска-лаці́нскіх |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Лаці́на ’лацінская мова’ (Нас.), ст.-бел. латина, латына ’тс’, ’каталіцызм’ (XV ст.), запазычана са ст.-польск. łacina, якое з лац. latina (Кюнэ, Poln., 73; Булыка, Лекс. запазыч., 187).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
стылі́стыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.
1. Вучэнне аб стылях мовы. Лацінская стылістыка. Стылістыка рамантызму.
2. Раздзел тэорыі літаратуры, які вывучае стылі мастацкіх твораў. // Сукупнасць вобразных сродкаў мовы якога‑н. мастацкага твора, пісьменніка, літаратурнай школы і пад. Схільнасць да знешне яркіх .. вобразаў адчуваецца ў самой стылістыцы ранніх твораў К. Чорнага. Адамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
славя́на-грэ́ка-лаці́нскі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскі |
славя́на-грэ́ка-лаці́нская |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскае |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскія |
| Р. |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскага |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскай
славя́на-грэ́ка-лаці́нскае |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскага |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскіх |
| Д. |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскаму |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскай |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскаму |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскім |
| В. |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскі (неадуш.)
славя́на-грэ́ка-лаці́нскага (адуш.) |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскую |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскае |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскія (неадуш.)
славя́на-грэ́ка-лаці́нскіх (адуш.) |
| Т. |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскім |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскай
славя́на-грэ́ка-лаці́нскаю |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскім |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскімі |
| М. |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскім |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскай |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскім |
славя́на-грэ́ка-лаці́нскіх |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Крушы́на ’дрэва або куст сямейства крушынавых’ (ТСБМ, Шат., Сержп. Пр., Бяльк., Касп., Сцяшк., Дэмб. 1, Мат.). Укр. крушина, рус. крушина ’тс’, серб.-харв. кру̀шина ’тс’, польск. kruszyna, чэш. krušina, славац. krušina ’тс’. Прасл. krušina да kruxъ ’ломкі, крохкі’, што адпавядае крохкасці расліны. Адсюль яе лацінская назва Frangula ад frangere ’ламацца, крышыцца’ (Слаўскі, 3, 185).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ты́нфа ‘сярэбраная манета, роўная 15 кап.’, памянш. ты́нфік (Нас.), тынхвік ‘15 кап. серабром’ (Шымк. Собр.), ст.-бел. тынфъ, тинфъ ‘сярэбраная манета вартасцю 18 грошаў’ (1688 г., ГСБМ). Запазычана са ст.-польск. tynf, tymf — манета, што атрымала назву ад імя манетчыка Андрэя Тымфы (ням. Tümpe, Брукнер, 589), фіксуецца з 1691 г. (Булыка, Выбр. пр., 181), паралельная лацінская назва манеты tynfus, мн. л. tynf засведчана ў кнізе Гарадзенскага земскага суда ў 1714 г., дзе прыраўноўвалася да 38 грошаў (Жлутка, 340).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
праця́г, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. працягваць — працягнуць (у 8 знач.) і працягвацца — працягнуцца (у 3 знач.).
2. Тое, што прадаўжаецца; частка чаго‑н., прадаўжэнне. Мінула пяць год, і чытач атрымаў працяг трылогіі — кнігу «У глыбі Палесся». Шкраба. І на міг Сашы здалося, нібы ўсё, што яна пачула толькі што, — гэта працяг страшнага сну. Шамякін. Доўгая вулачка паміж платамі была працягам гэтай сцежкі. Чорны.
•••
На працягу чаго — у час чаго‑н. Лацінская мова на працягу ўсяго сярэдневякоўя была афіцыйнай мовай навукі і пісьменнасці народаў Заходняй Еўропы. Юргелевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Аптэ́ка. Дыял. гапты́ка. Ст.-бел. аптыка (Булыка, Запазыч.), аптека, аптекаръ, аптекарка (Гіст. лекс., 154–155). Рус. аптека (з XVII ст.; таксама ў форме оптека, абтыка; аптекарь с 1583 — Шанскі, 1, А, 133. У XIX ст. фіксуецца таксама апотека). Укр. аптека, дыял. аптика з XVI ст.; аптекаръ з XVII ст. Першыя аптэкі на тэрыторыі Беларусі ў Пінску (1561) і Брэсце (1566) (БелСЭ, 1, 399). Рус.-ц.-слав. апотека (XIV ці XV ст.) — ’свіран’ (Міклашыч, Lex. palaeosl). Польск. apteka, дыял. aptyka, haptyka (з XV ст. apoteka, з XVI ст. apteka). Беларускае слова з польскай (а не з рускай, як лічыў Крукоўскі, Уплыў, 88), дзе apoteka з чэшскай (Рэчак, Bohemizmy, 31) ці непасрэдна з лацінскай (Клеменсевіч, 145), а apteka з нямецкай (н.-ням. aptek, балт.-ням. aptheke (Саднік-Айцэтмюлер, 1, 23). Крыніцай нямецкага і чэшскага, а магчыма, і польскага слова была лацінская мова, у якой у сярэднія вякі ўжо было вядома спецыялізаванае значэнне ’магазін лякарстваў’. Лац. apotheca і рус.-ц.-слав. апотека з грэч. ἀποθήκη ’склад, свіран’. У бел. дыял. гаптыка г можа быць і беларускай з’явай, а ы хутчэй за ўсё з польскай, дзе, магчыма, з чэшскай, а магчыма, і на ўласнай глебе.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)