ла́зы, ‑аў; адз. лаз, ‑а, м.; лазка, ‑і, ДМ ‑зцы; мн. лазкі, ‑зак; ж.
Этнаграфічная група грузінаў, якая жыве ў Аджарскай АССР і ў Турцыі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усярэ́дзіну, прысл. і прыназ.
1. прысл. Унутр. Чалавек разграбаў на страсе салому, рабіў лаз усярэдзіну. Курто.
2. прыназ. з Р. Унутр чаго‑н. Снарад праламаў сцяну і трапіў усярэдзіну дома.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прола́з
1. (лаз) разг. прала́з, -зу м.;
2. разг., уст., см. прола́за.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пра́віржына ’лаз у плоце’ (Мядзв.). Відаць, баптызм, параўн. літ. praviras ’прыадчынены’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ляндоўка ’твар, пыса’ (КЭС, лаг.). Балтызм. Параўн. літ. landà, lánda, lañdė, lendė̃ ’нара’, ’лаз’, ’ляток у вуллі’. Семантычны перанос: ’нара, яма’ > ’рот’ > ’пыса, твар’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ла́зы ’лесвіца, прыстасаванне для лазання (пад’ёму) на дрэва, каб глядзець пчол’ (Сцяшк., Інстр. I, Мат. Гом.), магчыма, рус. лазы ’прыстасаванне на дрэве для падпільноўвання мядзведзя’ — pluralia tantum ад лаз (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Лазбы́р, лазбырь ’самы верх узгорка, узвышэння’ (мсцісл., З нар. сл.) — у выніку перастаноўкі суседніх зычных з ⁺лаб‑ зыр (па аналогіі, як, напр., экспрэсіўнае смал. лабзень > лаз‑бень ’лоб’), якое ўтворана, як і лабыр ’лабок, высокае месца’ (Бяльк.).⇉.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Люк ’адтуліна (звычайна з векам) для пранікнення ўнутр або на паверхню чаго-небудзь’ (ТС), ’лаз у пограб’ (клім., Мат. Маг.). Запазычана з рус. люк ’тс’, якое ў пач. XVIII ст. (люйк) з гал. luik < с.-н.-ням. lûke (Фасмер, 2, 545).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ла́заць ’лазіць, узбірацца ці апускацца ўніз’, ’хадзіць па чым-небудзь’, ’сноўдацца’ (шальч., воран., іўеў., Сл. паўн.-зах.), рус. арханг. лазать ’лезці’, сіб. ’упадаць, заляцацца’, размоўнае лазать ’лазіць’, укр. бук. лазаты ’лазіць’, ’абрыдаць частым наведваннем’, харв. суч. lazati — шматразовы дзеяслоў, утвораны ад !!!агъ > лаз (гл.) пры дапамозе суф. ‑аіі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лазінка 1 ’павойнік суцэльналіты, Clematis integrifolia L.’ (гродз., Кіс.). Рэгіянальная назва, якая матывавана падабенствам да лазы ўласцівасцю віцца, згінацца. Тое ж маем і ў іншых мовах: серб.-харв. павит, балг. павит (ад viti sę ’тс’), паўд.-славац. svit, лат. mežviteni ’павойнік’.
◎ Ла́зінка 2 ’загнет’ (Мат. Гом.), рус. лазина ’ўваход, праход, пралаз’. Да лаз (гл.). Аб суфіксе ‑інка гл. Сцяцко, Афікс. наз., 43.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)