дыша́ть несов., прям., перен. ды́хаць;

◊

на ла́дан дыша́ть ледзь ды́хаць, на ла́дан ды́хаць;

кто чем ды́шит хто чым ды́ша;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ла́данка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

1. Маленькі мяшочак з ладанам або амулетам, талісманам, які носяць на грудзях з мэтай засцерагчы сябе ад няшчасця.

2. Невялікая пасудзіна, у якой спальваюць ладан.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ро́сны I роси́стый;

~ная сце́жка — роси́стая тропи́нка;

~ныя но́чы — роси́стые но́чи

ро́сны II: р. ла́дан мед., фарм. ро́сный ла́дан

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кадзі́ла, -а, мн. -ы, -дзіл, н.

Металічная пасудзіна на ланцужках, у якой у час набажэнства курыцца ладан або іншыя пахучыя рэчывы.

◊

Раздзьмуць кадзіла — падняць шум вакол якой-н. справы, учынку і пад.

|| прым. кадзі́льны, -ая, -ае.

К. дым.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ды́хаць несов., прям., перен. дыша́ть;

◊ хто чым ды́ша — кто чем ды́шит;

д. на ла́дан — дыша́ть на ла́дан;

ледзь д. — е́ле дыша́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ла́данка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

1. Уст. Сумачка з ладанам ці якім‑н. прадметам для нашэння на грудзях, здольная, паводле ўяўленняў веруючых, засцерагчы ад няшчасця.

2. Невялікая пасудзіна, у якой спальваюць ладан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ляду́начка ’ключыкі вясеннія, Primula veris L. macrocalyx Koch.’ Да ляду́нка ’патранташ’, якое з ладу́нка (гл.). (Ла‑ і ля‑ існавалі яшчэ ў ст.-бел. мове з прычыны розных крыніц запазычання: ла‑ з польск. ładunek, ля‑ з ням. Ladung). Матывацыя: кветкі ключыкаў размешчаны на сцябле адна за другой і выглядаюць як ячэйкі патранташа. Рус. ла́дан, лада́н — назвы самых розных раслін і ледуни́ца, ледуне́ц ’чырвоныя парэчкі’, відаць, з бел. лексемай не звязаны.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Ладдзя́н ’расліна Corallorhiza Chatel’ (Кіс.). Відавочна, назва запазычана з рус. ладьян ’тс’, дзе маецца многа раслін з назвай ладан (гл. СРНГ, выгі. 16, 228–229).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Лаўдан (ст.-бел. лауданъ, лявданъ, 1689 г.) ’жывіца рас ліны Citus polymorphus’. Запазычана са ст.-польск. laukan, якое з с.-лац. laudanum < слгц. ladanum, ledanum < ст.-грэч. λάδανον (Слаўскі, 4, 77; Булыка, БЛ, 9, 32). У суч. бел. мове — ладан (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кадзі́ла, ‑а, н.

1. Металічны сасуд на доўгіх ланцужках, у якім у час набажэнства курыцца ладан або іншыя пахучыя рэчывы. [Поп], махаючы кадзілам, напусціў вельмі многа пахучага ладану. Каваль. Праз сіняваты пахучы дым кадзіла блішчыць пазалота іканастаса. Брыль.

2. Шматгадовая травяністая лекавая расліна сямейства губакветных з белымі пахучымі кветкамі.

•••

Раздзьмуць кадзіла гл. раздзьмуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)