наго́ткі, ‑так; адз. наготка, ‑і, ДМ ‑тцы, ж.
Назва аднагадовых садовых раслін сямейства складанакветных з жоўтымі кветкамі і насеннем, падобным на птушыны кіпцюр; кракос.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ко́кыт ’кіпцюр’ (Бяльк.). Гл. кокат.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кы́паць ’кіпцюр’ (Нас.). Гл. кіпець.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пазу́р ’кіпцюр, ногаць’ (ТСБМ, Шмат., Шпіл., Янк. БП, Сцяшк. МГ, Бессон., Інстр. II, Жд. 2, Сл. ПЗБ), па́зур ’тс’ (ТС). Рус. пазу́р ’кіпцюр’, дыял. ’расл. Centaurea pulchella’, польск. pazur, в.-луж. pazor, н.-луж. pazora, славац. pazúr ’тс’, чэш. pazour ’кіпцюр; расл. наготкі’. Паводле Фасмера (3, 186); Махэка (430), скарочаная форма ад paznogъtь (гл. пазно́гаць) з суф. ‑urъ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ке́пяць ’кіпцюр’ (З нар. сл.). Гл. кіпець.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кі́паць ’кіпцюр, ногаць’ (Др.-Падб., Гарэц., Шат., Мат. Маг., Шпіл.). Гл. кіпець.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пазу́р, ‑а; мн. пазуры, ‑оў; м.
Абл.
1. Кіпцюр. У адным пакоі .. некалькі .. плакатаў. Пілсудскі з бізуном у руках, Чэмберлен з д’ябальскімі пазурамі замест пазногцяў. Чорны.
2. Ногаць. З пазуроў цякла кроў. Пальцы склейваліся. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ко́каць ’кіпцюр, ногаць’ (Мат. Гом., Яруш.) «Сам з кокаць, а барада з локаць» (Нас., Мат. Маг.), ’сустаў пальца’ (Федар. рук.). Гл. кокат.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пы́пці ’кіпці, вялікія кіпцюры’ (Бяльк.), пыпты ’пальцы на руках’ (Растарг.). Экспрэсіўнае ўтварэнне ад пыпець ’нарост; ціпун’ (гл.), збліжанае з кіпець ’пазногаць, кіпцюр’ (гл.), параўн. і кіпіць ’ціпун’ (гл.). Звяртае на сябе ўвагу паралелізм слоў балг. пішам ’дакранацца пальцам’ і піша, пітка ’ціпун’, паводле БЕР, 5, 245, не звязаных паміж сабой.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)