чарцёж, ‑цяжа, м.

Умоўнае, выкананае паводле пэўных правіл, графічнае адлюстраванне чаго‑н. (збудавання, дэталі, агрэгата і пад.). Крэмень разгарнуў скрутак ватмана. Гэта быў чарцёж новага блока. Лукша.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Крамлі́вы ’моцны як крамень’ (Сцяшк.). Гл. крэмень.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Крамяне́ць ’красаць агонь’ (Сержп. Ск.). Гл. крэмень.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Крамянёвы ’зроблены з крэменю’ (ТСБМ). Гл. крэмень.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ска́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.

1. Вельмі цвёрды камень, які выкарыстоўваюць для выкрэсвання агню; крэмень. [Сымон] па скалцы крэсівам чок! чок! і іскру ў губцы раздзімае. Колас. У часе свайго дзяцінства я бадай што не бачыў, каб хто распальваў агонь запалкамі. Усе мелі пры сабе скалку, крэмень, крэсіва і цэру. Дубоўка.

2. Тлушчавая кропля на вадзе, у страве. На паверхні [малака] — жоўтыя скалкі, як маленькія сонцы. Ермаловіч. А тлустая ж.. [капуста], з баранінай. Скалкі плаваюць наверсе. Калюга.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Крамянчу́к ’моцны, здаровы хлапчук’ (ТС). Кантамінацыя крэмень (гл.) і хлапчук (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

галаварэ́з, ‑а, м.

Разм.

1. Забойца, бандыт. Фашысцкія галаварэзы.

2. Ліхач, сарвігалава. Пагладжваючы свае пышныя вусы, Васіль Каравай дабрадушна адказваў: «...Паглядзела, што мой характар — крэмень, ну і адважылася пайсці за такога галаварэза. Праўда, Верачка?» Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Крэмса́ла ’жалеза, якім высякаюць агонь з крэменю’ (Мат. АС, Мат. Гом.). Кантамінацыя крэсала (гл.) і крэмень (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ґе́рґа, ґе́рґаўка ’крэмень’ (Сл. паўн.-зах.). Лічыцца запазычаннем з літ. мовы; параўн. літ. gérgužė, gargãžė ’крамяністы камень’ (так Сл. паўн.-зах.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Плі́ндра ’ружжо’ (Мік.). З польск. flinta ’паляўнічае ружжо’, ’крамянёўка’, якое з ням. Flinte, з другасным ‑р‑ (< н.-ням. flint ’крэмень, крэсіва’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)