закрышталізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак., што.
Падвергнуць крышталізацыі, ператварыць у крышталі. Закрышталізаваць раствор.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
парфі́р, ‑у, м.
Вулканічная горная парода, у якой асобныя крышталі вылучаюцца з асноўнай масы сваёй велічынёй ці колерам.
[Ад грэч. porphýreos — пурпуровы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тапа́з, ‑у, м.
Мінерал з групы сілікатаў, асобныя крышталі якога, дзякуючы бляску і прыгожаму колеру, выкарыстоўваюцца як каштоўныя камяні.
[Грэч. topazos.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крышталізава́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -зу́ецца; зак. і незак.
1. Ператварыцца (ператварацца) у крышталі.
2. перан. Набыць (набываць) пэўныя ўстойлівыя формы (кніжн.).
Крышталізуюцца новыя ідэі.
|| зак. таксама вы́крышталізавацца, -зуецца і закрышталізава́цца, -зу́ецца (да 1 знач.).
|| наз. крышталіза́цыя, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
крышталізава́цца, ‑зуецца; зак. і незак.
1. Утварыць (утвараць) крышталі, набыць (набываць) форму крышталяў. Соль крышталізуецца.
2. перан. Набыць (набываць) пэўныя ўстойлівыя формы. Думка крышталізуецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рашо́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
Загарадка, прыстасаванне з планак, металічных пруткоў, дроту і пад. (якія звычайна пераплятаюцца).
Аконная р.
Паддувальная р.
За рашотку садзіць (у турму).
○
Крышталічная рашотка — размяшчэнне атамаў і іонаў у крышталі, якое паўтараецца.
|| прым. рашо́тачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
турмалі́навы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да турмаліну, уласцівы яму. Турмалінавы бляск. Турмалінавыя крышталі. // Які мае ў сабе турмалін. Турмаліпавая жыла. // З турмалінам, аздоблены турмалінам. Турмалінавы пярсцёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крышта́ль, -я́ і -ю́, м.
1. -я́, мн. -і́, -ёў. Цвёрдае цела, якое мае натуральную форму шматгранніка.
Крышталі кварцу.
2. -ю́. Від шкла.
Ваза з крышталю.
|| памянш. крышта́лік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.)
|| прым. крышталі́чны, -ая, -ае (да 1 знач.) і крышта́льны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адсвяці́цца, ‑свеціцца.
Зак. да адсвечвацца. Запеўшы пахвалай нязведанай далі, К вядомай павернецца [думка] долі людской; Адсвеціцца ў слёзах, як свечка ў крышталі, Ды ў свет зноў за сонцам, за новай зарой! Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Марганцоўка ’крышталі або раствор марганцавакіслага калію’ (ТСБМ). З рус. разм. марганц́овка ’тс’, якое да ма́рганец < ням. Manganerz < італ. manganese ’тс’ — скажонае лац. Magnes ’магнесійскі, з горада Magnēsia’ (Праабражэнскі, 1, 510; Фасмер, 2, 572; Голуб-Ліер, 301; Крукоўскі, Уплыў, 89).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)