вы́ламацца, ‑міцца; зак.

Зламаўшыся, выпасці, выняцца. Зачапілі [матросы клетку] за краты, але ледзь клетка кранулася — некалькі прэнтаў выламалася. Маўр.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жанда́р, ‑а, м.

Паліцэйскі чын, які знаходзіцца на службе ў жандармерыі. Схапілі ў вёсцы жандары Ігната, Ад роднае хаты Пагналі за краты. Арочка.

[Фр. gendarme.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

решётчатый и реше́тчатый

1. кра́цісты, у кра́ты;

2. рашэ́цісты;

решётчатая кость анат. рашэ́цістая косць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Рэ́жка ’металічная рашотка’, ’краты’ (смал., КЭС). Рус. курск. ре́жка ’лёгкі плот, палісаднік’. Да рэдкі (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прэнт, ‑а, М ‑нце, м.

Металічны прут. [Брамка] была з тоўстых жалезных прэнтаў, а клямка — медная. Карпюк. [Матросы] зачапілі за краты, але ледзь клетка кранулася — некалькі прэнтаў выламалася. Маўр.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Рэ́шты, рашты, рышты ’прыстасаванне ў возе для пашырэння яго пагрузачнай пляцоўкі’ (Нар. словатв.). Відаць, з чэш. rešt, rošt ’бэлька, трама’ < ням. Rost ’краты’. Гл. яшчэ рошт.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кра́цісты, ‑ая, ‑ае.

1. Зроблены ў выглядзе кратаў. Проста пад другі паверх замка вёў уваход-скляпенне, яго перагароджвалі жалезныя крацістыя вароты. Місько. // Які нагадвае краты. Крацістая арматура бетоннага шлюза.

2. Забяспечаны, загароджаны кратамі. Крацістае акенца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Рэ́шнік 1 ’арэшнік’ (ЛА, 1, Сл. ПЗБ). Ад арэшнік < арэх (гл.).

Рэ́шнік 2 ’тонкія планкі, якія набіваюць пры атынкоўцы’ (Сл. Гродз., Сл. рэг. лекс.). Рус. решетины ’тс’, решка ’краты’. Гл. рашотка).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

царо́ў, ‑ова.

Які належыць цару, знаходзіцца пры цару. Царовы слугі. Царова адзенне. □ [Дзед:] — Не пусцяць ва універсітэт — у Оксфард адвязу. Загорскі, бачыце, патэнцыяльны цароў злачынец... Караткевіч. Муляры каля дарогі Дабудоўваюць астрогі, І сілком царовы каты Цягнуць кожнага за краты. Грахоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нару́чнікі, ‑аў; адз. паручнік, ‑а, м.

Металічныя кольцы з ланцужком, якія надзяваюцца на рукі арыштаваным. Надзець паручнікі. □ Студэнт з пашанай і нейкім цёплым, ледзь не сыноўнім пачуццём думаў аб тым, што гэтыя рукі бывалі калісьці ў наручніках, сціскалі краты панскай турмы. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)