праве́трыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., каго-што.
1. Асвяжыць прытокам свежага паветра. Помню, неяк маці адчыніла акно, каб праветрыць хату, а.. [вавёрка] шась — ды на кусты ў агарод. Ляўданскі. // Асвяжыць, вынесшы на свежае паветра. Праветрыць адзенне.
2. перан. Разм. Даць магчымасць праветрыцца (у 2 знач.). Жанчына праплакала ўсю ноч, а пад раніцу, калі разгневаны і апантаны мукамі Клім выйшаў на вуліцу праветрыць галаву, забрала малога і пусцілася бегчы да цёткі. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прызе́лліць ’напаіць зеллем, зачараваць’ (Ян.), прызы́лы́ты ’прываражыць, прычараваць’ (Клім., Сл. Брэс.), сюды ж прызі́л ’спосаб варажбы’ (Клім.). Прыставачна-суфіксальнае ўтварэнне ад зе́лле (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
папе́радзе,
1. прысл. На некаторай адлегласці перад кім‑, чым‑н. Ірына ішла паперадзе. Чорны. Тарыел, ідучы паперадзе, на кожным кроку чуў, як спатыкаюцца людзі. Самуйлёнак.
2. прыназ. з Р. Спалучэнне з прыназоўнікам «паперадзе» вырашае прасторавыя адносіны: паказвае на становішча перад кім‑, чым‑н. Ідзе войска, сцягі ўюцца, Кроў бурліцца ў жылах, А паперадзе ўсіх едзе Сам Клім Варашылаў. Купала. За паўвярсты паперадзе фурманкі ішоў па лесе Максім Ус з наганам і гранатай. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Спрышчыцца, спры́шчытысʼ ‘памерці, скачанець’ (Клім.). Гарачава (Этимология–1985, 64) выводзіць з спры́шчыты ‘адмарозіць’ (Клім.); звычайна спры́шчыць ‘спячы’ (Сцяшк. Сл.), ‘спапяліць’ (ТС). Да прышчыць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Саўга́цца ’катацца на льдзе, коўзацца’ (Касп.), саўгану́ць ’пасунуць, перасунуць’ (КЭС), са́вгаты ’глытаць, дзяўбці’ (Клім., Сл. Брэс.), саўгну́ць ’тыкнуць з сілай’ (Клім.), саўка́цца ’швэндацца’ (Мат. Гом.). Гл. соўгаць, соўкаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пару́бка, ‑і, ДМ ‑бцы; Р мн. ‑бак; ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. парубіць 2 (у 2 знач.). Ды і хіба ж звяно Гардзейчык не заслужыла гэтага? Папрацавалі яны. Попел на саначках з лесу вазілі — ля вогнішчаў пасля парубкі збіралі. Савіцкі.
2. Месца, дзе высечаны або дзе высякаецца лес; вырубка.
3. Незаконная, недазволеная высечка лесу. Увечары ў хаце ў Міроніхі акт аб парубцы падпісваў вартаўнік калгаснай лесапілкі Васіль, дэпутат сельскага Савета Папас і Клім з ляснічым. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ *Ка́мкаць 1, камкаты ’квакаць’ (Клім.), драг. кумкатэ ’тс’ (Лучыц-Федарэц, вусн. паведамл.). Гукапераймальнае.
◎ *Ка́мкаць 2, камкаты ’скардзіцца’ (Клім.). Да канькаць (гл.).
◎ Камка́ць ’мяць у ком’ (Пас.). Да ком, комкаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Асю́рбаваты, осю́рбуватый ’сутулы, гарбаты’ (Клім.). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Клімо́таць ’паклёпнічаць’ (Нас.). Да клім (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Про́ра ’від шва пункцірам’ (Клім.). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)