пала́ч прям., перен. кат, род. ка́та м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мучи́тель мучы́цель, -ля м.; (истязатель) кат, род. ка́та м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мучи́тельница ж. мучы́целька, -кі ж.; кат, род. ка́та м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

истяза́тель мучы́цель, -ля м.; (палач) кат, род. ка́та м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

І́рад ’мучыцель, кат’ (ТСБМ), и́род ’вораг, бязбожны чалавек; скупы, скнара; няверны, яўрэй’ (Нас.), и́родка ’бязбожная жанчына’ (Нас.), и́рода ’яўрэй’ (Мядзв.). Рус. и́род ’мучыцель, кат’, дыял. ’скупы’, укр. і́род ’бязлітасны, жорсткі чалавек, кат’, и́род ’ліхадзей, чорт’ (Грынч.). Ад імені цара Іудзеі Ірада (грэч. Ηρώδης), які паказваецца ў Евангеллі жорсткім, бязлітасным чалавекам (Фасмер, 2, 139; Шанскі, 2, I, 114).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

крыва́вы, -ая, -ае.

1. Напоўнены, пакрыты кроўю, з прымессю крыві.

К. мазоль.

Крывавая рана.

2. Які суправаджаецца кровапраліццем, гібеллю многіх людзей.

Крывавае злачынства.

К. бой.

3. Які ўчыніў многа забойстваў.

К. кат.

4. перан. Вельмі пакутлівы, цяжкі.

Крывавая праца.

К. пот.

|| наз. крыва́васць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́людак, ‑дка, м.

Найгоршы сярод людзей; вырадак. // перан. Вельмі жорсткі чалавек; бандыт, кат. Зграя фашысцкіх вылюдкаў будзе знішчана, змецена з твару зямлі. Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

запле́чный запле́чны;

запле́чных дел ма́стер ист. запле́чных спраў ма́йстар; (палач) кат.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Вы́людак ’звер, кат’ (БРС, Крывіч, 12, 1926, 3). Рус. вы́людье ’вырадак, маральная пачвара’. Прэфіксальна-суфіксальнае ўтварэнне ад люд‑ па тыпу вырадак.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

геста́па, нескл., н.

Тайная дзяржаўная паліцыя ў фашысцкай Германіі, якая вылучалася крывавымі метадамі расправы са сваімі ахвярамі. Там, у гестапа, гаспадаром усяго быў кат ды яго памочнікі — пісталет і шыбеніца. Кавалёў.

[Ням. Gestapo — скарачэнне ад Geheime Staatspolizei.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)