Про́весна ў выразе на про́весні ’на прадвесні’ (ТС). З про- і вясна або з праве́сне (гл.), дзе канчатак М. скл. быў заменены на канчатак Н. скл. па аналогіі з наз. ж. р. на ‑а.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
оконча́ние ср.
1. (действие) заканчэ́нне, -ння ср., сканчэ́нне, -ння ср.;
2. (конец) кане́ц, род. канца́ м.;
3. грам. канча́так, -тка м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ По́ўш ’землярыйка’ (ТС). Ад поўх (гл.). Канчатак -ш. як у мыш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пачапа́ць ’начапляць, нанізаць, панавешваць’ (Нас.). З польск. poczepiać ’паначапляць адно за адным, папрычапляць’. Канчатак, беларускі (‑аць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лызь-мызь ’трохі, лізь-мазь’ (Бяльк.). Да ліза́ць (гл.); мызь (ад мазь!) мае канчатак ‑ызь па аналогіі да першай часткі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Няба́вам (niebawam) ’праз некаторы час’ (Пятк. 2). Да бавіць (гл.), утворана пры дапамозе суф. -ам, па паходжанні — канчатак творн. скл. м. р.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пашано́тка ’плётка’ (карэліц., Сцяшк. Сл.). Відаць, з паша‑ мотка, якое з польск. (po‑)szamotać się ’трымцець, біцца, пляскацца’. Канчатак, як у плётка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Луно ’бяльмо на воку’ (слон., Арх. Бяльк.; івац., Нар. сл.). Да лунь 2. Канчатак ‑но (< прасл. ‑no), як у pętьno > рус. пятно ’пляма’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пасле́й ’пасля’ (паст., Сл. ПЗБ), дзятл. посляй ’тс’ (Сцяшк. Сл.). Да пасля (гл.). Канчатак ‑ей (‑яй) — гэта суфікс параўнальнай ступені прыслоўяў, параўн. пазней, даўжэй.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паўсю́дых ’усюды’ (Нас.). Да па‑ (гл.) і ўсюдых. У апошнім канчатак ‑ых — гэта форма Р. скл. мн. ліку слова ўсюды (гл. Карскі, 1, 67).⇉^
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)