узнепако́іцца, ‑коюся, ‑коішся, ‑коіцца; зак.
Разм. Прыйсці ў трывожны стан; устрывожыцца, усхвалявацца. — Трэба ісці, — раптам узнепакоілася Тэкля. Калюга.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упы́н, ‑у, м.
Разм. Тое, што і упынак. Перш упыну не было на Юстапа з яго скаргамі. Калюга.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
калю́жына, ‑ы, ж.
Тое, што і калюга. Хлопец бег пасярод дарогі босы, прабіваючы пяткамі ў калюжынах белы сухі лядок. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Калю́гавіна ’каляіна з выбоінамі’ (КЭС, лаг.; маладз., Янк. 1), ’калюга’ (навагр., Сцяшк.; слаўг., Яшк.); калюгавіна ’глыбокая брудная канава на дарозе, прарэзаная коламі’ (бах., Мат. АС), ’калюга’ (Нас.; слаўг., Яшк.), калюгжына ’тс’ (слаўг., Яшк.). З новых запісаў: калюгавіна. калугавіна, калювіна ’каляіна’ (Сл. паўн.-зах.). У суседніх гаворках адэкватнай лексікі як бы ціха м не адзначана. Асноўны арэал, як здаецца, на захадзе беларускай тэрыторыі, аднак цэнтр інавацыі хутчэй за ўсё іншы. Параўн. геаграфію лексем калявіна (Нас.), калягіна (Шат.), калявіна (лаг., смал., Яшк.), палавіна, палавіна (пух., слаўг., Яшк.); формы тыпу калюгавіна могуць быць вынікам кантамінацыі лексем калюга і калявіна. Наяўнасць форм калягіна і калявіна сведчаць аб нратэтычным характары ‑г‑, ‑в‑ (у каляіна). Параўн. яшчэ калюга (пух., слаўг., Яшк.), якое, відаць, з каленкалюга. Наогул група слоў са значэннем ’каляіна, калужа’ ўключас шэраг кантамінаваных канструктаў (лакалізуецца на сумежжы гаворак або ў зонах з неаднародным насельніцтвам).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
увярце́цца, увярчуся, уверцішся, уверціцца; зак.
Старанна ўхутацца, укруціцца ў што‑н. Лёг [Трахім] не на смех — коўдраю накрыўся .. Кажухом яшчэ ўвярцеўся паверсе. Калюга.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Лагані́ць ’многа гаварыць попусту, абы-што’ (дзярж., Нар. сл., КТС, Л. Калюга), відавочна, запазычана з літ. /б- ginti ’нагаварыць (усялякіх небыліц)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рамо́н, ‑у, м.
Тое, што і рамонак. Селі хлопцы на ўсходцах ганка, паспускалі босыя ногі на росную мураву, дробненькі рамон ды трыпутнік. Калюга.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чха́цца, ‑аецца; безас. незак.
Пра наяўнасць неадольнага жадання чхаць. Прыйшло Іллюку на памяць, што як чхаецца, дык і слёзы на вачах знаходзяцца. Калюга.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перасціха́нак, ‑нку, м.
Разм. Перапынак у якім‑н. дзеянні, працэсе. Дождж перш быў суняўся крыху, а потым зноў лінуў. Няма на яго перасціханку. Калюга.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шалахту́н, ‑а, м.
Абл. Балбатлівы чалавек; пустазвон. Благі той сват, што, дзе трэба, спрытна пагаварыць не ўмее, але бяда, калі і залішне шалахтун. Калюга.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)