Тоісь-то ’значыцца’ (глыб., Полымя, 1998, 11, 231). Відаць, дэфармаванае рус. то́ есть ’гэта значыць’ з узмацняльнай часціцай то, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тож ’таксама’ (Некр. і Байк., Гарэц., Растарг., Сцяшк. Сл., Федар. 4), тож, то́жэ ’тс’ (ТС, Сл. ПЗБ), тож, то́же ’тс’ (Вруб.), то́жа ’тс’ (калінк., З нар. сл.; Жд. 1), то́жо ’тс’ (Сл. ПЗБ), тыж ’тс’ (зэльв., Нар. словатв.), ст.-бел. тожде ’так, таксама’ (Ст.-бел. лексікон), а таксама ў спалучэннях jak na tuoż ’як на зло’, tuoż tuoż, tuoż bo to ’значыцца, зразумела, сапраўды’ (Федар. 4), то́‑шта ’як жа’ (Воўк-Лев., Татарк.). Параўн. укр. дыял. тож ’таксама’, рус. то́же, дыял. тож ’тс’, польск. toż ’тое самае’, ’ж, жа’, ’вось’, старое ’таксама, тое ж’, чэш. дыял. tož ’значыцца, вось жа’, славац. дыял. tož ’менавіта, значыцца’, славен. torej ’тс’, ст.-слав. тоже, тожде ’таксама, дакладна, так, сапраўды’. Прасл. *to‑že ’дакладна тое’, параўн. літ. taĩgi ’такім чынам, значыцца’, для некаторых форм, магчыма, *to‑dje (з часціцай *‑dje/*dʼe няяснага паходжання) ’таксама, такім жа чынам’ (ESSJ SG, 2, 693–694, 667; Бязлай, 4, 191, 203–204; Борысь, 630, 639). Гл. то, тое 1, ж.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ На́цса ’гэта значыць, так сказаць’: nałpy, nacsa zwiery takije (Пятк. 2). Алегра-форма да значыцца, параўн. на́ча (гл.), ля (з паглянь), ач (з бач) і інш.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

немагу́шчы, ‑ая, ‑ае.

Абл. Слабы, хваравіты. [Стары:] — Немагушчы я, таварыш доктар,.. хачу прасіць у вас, каб, значыцца, на лёгкую работу паставілі. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

легкаду́м, ‑а, м.

Разм. Чалавек, які дзейнічае легкадумна. Калі чалавек просіць падумаць, значыцца ён не проста які шалапут, легкадум, а чалавек сур’ёзны. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адзервяне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

Тое, што і адзеравянець. — Значыцца, у вас горкае вока, а ваша сэрца не зусім адзервянела, — заўважыў Лабановіч. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

змікі́ціць, ‑кічу, ‑кіціш, ‑кіціць; зак.

Разм. Зразумець што‑н., здагадацца аб чым‑н. — [Збінацкі], значыцца, змікіціў, што са мною дрэнныя жарты, і давай прасіцца. Сіняўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

намеча́ться

1. намяча́цца; (устанавливаться) вызнача́цца;

2. страд. намяча́цца, зна́чыцца; накіда́цца, накі́двацца; вызнача́цца; см. намеча́ть.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

То́есны ’зусім падобны, аднолькавы, такі яе’ (ТСБМ). Новаўтварэнне ад *то́есць, параўн. народнае то́ісь ’дакладна значыцца’ (гл. тоісь-то), рус. то́ есть ’гэта значыць’, польск. to jest ’тс’, па тыпу рус. тождественный ’той самы, аднолькавы, такі ж’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

самака́тчык, ‑а, м.

Устарэлая назва ваеннаслужачага самакатнай часці. [Сапёр:] — А там ужо з гары і самакатчыкі смаляць, матацыклы з чатыры ўзбілася на мост... Бяжыце, бяжыце, думаю... Ну, значыцца, і ўзарваў... Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)