дазнава́ць
‘спазнаваць, зведваць што-небудзь’
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
дазнаю́ |
дазнаё́м |
| 2-я ас. |
дазнае́ш |
дазнаяце́ |
| 3-я ас. |
дазнае́ |
дазнаю́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
дазнава́ў |
дазнава́лі |
| ж. |
дазнава́ла |
| н. |
дазнава́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
дазнава́й |
дазнава́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
дазнаючы́ |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
изве́дывать несов. (радость, страх и т. п.) зазнава́ць, спазнава́ць; (испытывать) спрабава́ць; (понимать) разуме́ць; (узнавать) зве́дваць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зайздро́сціць, ‑рошчу, ‑росціш, ‑росціць; заг. зайздросць; незак., каму-чаму.
Зведваць, перажываць пачуццё зайздрасці да каго‑, чаго‑н. Грузчыкі моўчкі паглядалі на Сяргея, моўчкі зайздросцілі яго спрыту і сіле. Адамчык. Ігнась зайздросціць Кольку: у яго ёсць дзед, а Ігнась свайго дзеда не помніць. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спрабава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; незак. і зак.
1. незак., каго-што. Правяраць стан або якасць каго-, чаго-н., выпрабоўваць.
С. свае сілы.
С. голас.
2. незак., што. Каштаваць што-н., есці што-н. для вызначэння смаку.
С. суп.
3. незак. і (радзей) зак., з інф. Рабіць (зрабіць) спробу выканаць якія-н. дзеянні, здзейсніць што-н.
С. заснуць.
С. узлезці на дрэва.
4. незак. і (радзей) зак., што. Зведваць (зведаць) што-н.
Ён ужо не раз спрабаваў турму.
|| зак. паспрабава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; -бава́ны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Зве́дкі ’адведзіны’ (Нас.). Параўн. у Даля свѣдать ’праведаць’, укр. звіди, звідини ’разведка’, польск. zwiady ’адведзіны’, дыял. ’заручыны’, чэш. zvéd(y) ’разведка’, славац. zvedy ’тс’. У бел., рус., польск. значэнне візіту, у той час як іншыя прыклады хутчэй пра атрыманне інфармацыі. Як і адведкі, вячоркі (гл.), утворана ад дзеяслова зведваць з суф. ‑к‑і (параўн. зажынкі, дасеўкі, памінкі, Сцяцко, Афікс. наз., 48). Дзеясловы з ‑ведаць у значэнні ’нанесці візіт’ шырока вядомы ва ўсх.-слав. мовах (рус. проведать, наведать, укр. відвідати, звідати, навідати), таму няма падставы лічыць іх запазычанымі з польск. (гл. адведаць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
претерпева́ть несов.
1. (испытывать, переживать) зазнава́ць (што, чаго), зве́дваць (што, чаго), спазнава́ць (што, чаго); (переносить) цярпе́ць (што), перано́сіць (што); перажыва́ць (што);
2. (подвергаться изменениям) мяня́цца, зме́ньвацца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
узнава́ть несов.
1. (опознавать, признавать, распознавать) пазнава́ць; распазнава́ць;
2. (изведывать, испытывать) спазнава́ць, зазнава́ць, зве́дваць; (познавать) пазнава́ць;
3. (получать представление) спазнава́ць, уве́дваць;
4. (разузнавать, получать сведения, слышать) даве́двацца, дазнава́цца, прачува́ць, дачува́цца; см. узна́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зна́цца, знаюся, знаешся, знаецца; незак.
1. Быць знаёмым, мець сувязі з кім‑, чым‑н. Гэта былі сыны або ўрачоў, або адвакатаў, а адзін, з кім Ян знаўся найбліжэй, быў сынам народнага настаўніка. Пестрак. Бонч-Бруевіч адкрыў пад восень школу ў светлым бацькоўскім доме. Кажуць, з Леніным знаўся блізка, як памочнік, таварыш даўні. Русецкі. // Сутыкацца з чым‑н., зведваць што‑н. Дружна працуем Мы грамадою, Знацца — не знаем З горам, з бядою. Купала.
2. Абл. Добра ведаць што‑н., разбірацца ў чым‑н. [Лявон:] Знаўся нябожчык, як хадзіць каля дрэўцаў... Сам умеў прышчапляць. Купала. Адна жанчына расхвальвае свайго знаёмага, які вельмі знаецца па хваробах. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
испы́тывать несов.
1. выпрабо́ўваць (каго, што), правяра́ць (каго, што), рабі́ць іспы́ты (каму, чаму); (экзаменовать) іспы́тваць (каго); (исследовать) дасле́даваць;
2. (что — изведывать) зазнава́ць, зве́дваць; (претерпевать — ещё) перано́сіць; (чувствовать — ещё) адчува́ць; (переживать) перажыва́ць; (узнавать) пазнава́ць;
испы́тывать влече́ние (к чему) адчува́ць ця́гу (да чаго);
испы́тывать наслажде́ние адчува́ць (зве́дваць, зазнава́ць) асало́ду;
испы́тывать нужду́ (в ком, чём) адчува́ць патрэ́бу (у кім, чым);
испы́тывать удово́льствие (от кого, чего) адчува́ць (зазнава́ць) задавальне́нне (ад каго, чаго);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дзялі́ць, дзялю, дзеліш, дзеліць; незак., каго-што.
1. Раз’ядноўваць на часткі, размяркоўваць па частках. Дзяліць каравай. Дзяліць маёмасць. □ Зямлю вырашылі на сходзе дзяліць ранняй вясной. Пальчэўскі. Калі хлеба па картках сям’і неставала, рукі матчыны зналі, што трэба рабіць, — так умелі апошні кавалак дзяліць, каб усіх надзяліць, а сябе — абдзяліць. А. Вольскі. // Размяжоўваць, аддзяляць. Дзяліць сыноў. □ Шчыльная агаро[дж]а .. дзеліць двор на дзве часткі. Чорны. Цяпер ехалі палявой дарогай, якая дзяліла два палеткі. Чарнышэвіч.
2. з кім. Даваць каму‑н. частку чаго‑н. свайго; сумесна карыстацца чым‑н. Са мною дзеліць Сойц сухар апошні. Зарыцкі. — Што я зрабіў табе? Душа ў душу жылі. Хлеб-соль дзялілі... Шамякін. // перан. Сумесна перажываць, зведваць (якое‑н. пачуццё і пад.). Шэсць год .. жывуць [Сяргей з Марыляй] разам, душа ў душу, дзеляць паміж сабою гора і радасць папалам. Нікановіч. Я сам адчуваў, што цяпер не ўсе свае думы дзяліў з табою. Скрыган.
3. Рабіць дзяленне (у 2 знач.). Шэсць дзяліць на тры.
•••
Дзяліць шкуру незабітага мядзведзя — размяркоўваць прыбытак у справе, якая яшчэ не зроблена.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)