Сцынзо́рык ’мурашка’ (Мат. Гом.). Няясна, магчыма, збліжэнне на базе іншых назваў мурашак сікуны́, сіку́чкі (Жыв. св.) са сцаць і сцізорык, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лічба́н ’старажытная бронзавая манета; якая ўжываецца цяпер у прывесках на каралях’ (Нас.). Да лічма́н 1 (гл.). Назіраецца другаснае збліжэнне да слова лі́чба (Слаўскі, 4, 243).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ты́пус ‘звычайна чалавек з адмоўнымі рысамі’ (ТСБМ). Гл. тып; у якасці дэпрэсіўнай назвы не выключана збліжэнне з ід. tipeš ‘дурань, кеп’ (з іўрыта, гл. Астравух, Ідыш-бел. сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
су..., прыстаўка.
1. Ужываецца пры ўтварэнні назоўнікаў і абазначае: а) сумеснасць, саўдзел, напрыклад: суапякун, сунаймальнік, сунаследнік, субяседнік; б) сукупнасць, зборнасць, напрыклад: сузор’е, суквецце, суплоддзе.
2. Ужываецца пры ўтварэнні прыметнікаў і абазначае: а) суадноснасць пэўнай якасці паміж прадметамі, напрыклад: сугучны, суразмерны, сузалежны; б) збліжэнне, супадзенне ў прасторы або ў часе, напрыклад: суладны, сумежны, сумесны, сучасны; в) указанне на ўнутранае адзінства чаго‑н., напрыклад: суцэльны.
3. Ужываецца пры ўтварэнні дзеясловаў і абазначае сумеснасць, суправаджэнне або ўстанаўленне суадносін паміж чым‑н., напрыклад: суіснаваць, сумясціць, суаднесці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыстра́ць ’прысохнуць, прыстаць; прыстаць, прычапіцца’ (Юрч.), параўн. рус. дыял. пристре́ть ’прыстаць, перадацца каму-небудзь (пра хваробу)’, укр. пристрі́ти ’сурочыць’. Гл. прыстрэ́ч, на семантыку магло паўплываць збліжэнне з прыста́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тро́ська ‘трысцянка аўсяніцавая, Scolochloa festukacea Link.’ (Касп.), троскі ‘тс’ (Кіс.). Відавочна, ад тросць 1, збліжэнне з трось ‘трыснёг’ з-за знешняга падабенства, параўн. укр. trostʼanka tonkonižka (Макавецкі, Sł. botan.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Танке́ткі ’лёгкі жаночы абутак, басаножкі’ (ТСБМ, Сцяшк. Сл.), танке́тка ’суцэльная падэшва, якая патаўшчаецца ад наска да пяткі’ (ТСБМ). Вобразнае збліжэнне з танке́тка ’лёгкая баявая гусенічная бронемашына’ (ТСБМ), памянш. ад танк (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вазоны 1 ’від узору’ (КЭС). Да вазоны 2. Магчыма, семантычнае збліжэнне з вязаць ’плесці ўзоры’.
Вазоны 2 ’пакаёвыя кветкі’, (докш., КЭС). Метанімічны перанос з вазон 1, мн. л. па аналогіі з кветкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Не́ўгалаў (неугылыу) ’не сваім голасам’ (Бяльк.), неўгблоў ’абыякава, нецікава’ (ТС). Да галава, параўн. народны выраз не браць у галаву ’не турбавацца, не клапаціцца’, аднак першае з адзначаных значэнняў застаецца нявытлумачаным (збліжэнне з галець, галёкаць ’крычаць’?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скамлёты ‘тонкая жэрдка з трыма сучкамі на канцы (знімаць яблыкі)’ (мядз., Нар. словатв.). Утворана ад *скаміць, скамлю (гл. скамы) з суф. ‑от‑ + канчатак мн. л., першапачаткова назва дзеяння. Не выключана фармальнае збліжэнне з камлёт ‘саматканая суконная спадніца’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)