зато́н, ‑а, м.
Тое, што і затока. // Натуральны заліў або спецыяльнае месца на рацэ, прыстасаванае для зімоўкі і рамонту суднаў. З затока ў мора выйшаў першы сейнер. Звонак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заво́іна, ‑ы, ж.
Абл. Невялікая затока ў рэчцы з павольным цячэннем. Завоінай называлася паласа стаячай вады пры беразе. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
брыжа́сты, ‑ая, ‑ае.
З брыжамі. // Які мае край, падобны на брыжы. Справа, як затока, выступала цёмная брыжастая сцяна бору. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зыб, зыбу, м.
Лёгкае хістанне воднай паверхні, рабізна на воднай паверхні. Затока. Ні хвалі, ні зыбу няма, І тут нават кручы не надта крутыя. Зарыцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́цягнуты, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад выцягнуць.
2. у знач. прым. Расцягнуты ўдаўжкі; прадаўгаваты. Выцягнуты твар. □ Затока гэтая.. утварыла з ракою паўвостраў накшталт выцягнутай падковы. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ціхаво́ддзе, ‑я, н.
Месца на рацэ з павольным цячэннем; затока. Сеў, адну вуду закінуў далей, другую на ціхаводдзі бліжэй да берага і закурыў. Ляўданскі. — Калі ўзводзілі насып для чыгуначнага моста, — расказвае інжынер, — стварылася ціхаводдзе. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Танк ’баявая бронемашына’, ’цыстэрна для транспарціроўкі і захоўвання вадкасцей’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, Сцяшк. Сл.), ’баявая бронемашына’ (Некр. і Байк., Вруб.), та́нка ’тс’ (Янк. 2, Сцяшк. Сл., Мат. Маг.). У славянскія мовы (як і ў заходнееўрапейскія: франц. tank, ням. Tank паралельна з Panzer і інш.) — з англ. tank ’вадаём; цыстэрна, бак, чан’, а ў канцы 1916 г. — ’танк’; спецыялізацыя значэння звязана са знешнім падабенствам. Англ. tank у першасным значэнні звязваюць з с.-англ. stanc ’басейн, сажалка’ (Фасмер, 4, 19) або парт. tanque ’рэзервуар; вадаём; затока’, якое этымалагічна звязана са ст.-франц. estanc, франц. étang ’затока’, лац. stagnum ’балота; затока; вада, што выйшла з берагоў; лужына; штучная затока; басейн’ (Чарных, 2, 228). Менш пераконваюць меркаванні, што англ. tank ’баявая машына’ паходзіць ад прозвішча вынаходніка Танка (Фасмер, 4, 19).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Закуба́нь, зыкуба́нь ’невялікая затока на рацэ’ (Бяльк.). Гл. закаба́іна. Пры функцыяніраванні слова не выключана другаснае супастаўленне з уласнай назвай р. Кубань.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́тлынь ’затока’ (Яшк., слаўг.). Утварэнне ад дзеяслова *атлынуць; параўн. адлынуць ’атхлынуць’ (Бяльк.) з суф. ‑jь або з *вотхлынь, якое з адхлынуць; параўн. маг. атхлань (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Тача́, точа́ ’незамярзаючае месца ў рацэ, прамыіна’ (ТС). Архаічнае ўтварэнне ад асновы *tok‑, што чаргуецца з *tek‑, параўн. ток, выток, затока, цячы, гл. цечка ’прамыіна’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)