завало́дваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да завалодаць, заўладаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ква́піцца, -плюся, -пішся, -піцца; незак., на каго-што.
Пасягаць на што-н., мець жаданне завалодаць чым-н.
К. на чужое дабро.
|| зак. паква́піцца, -плюся, -пішся, -піцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цэ́ліцца, -люся, -лішся, -ліцца; незак.
1. Накіроўваць зброю на каго-, штон.
Ц. ў мішэнь.
2. перан. Мець намер завалодаць чым-н., заняць якое-н. становішча.
Ц. на выгаднае месца па службе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паадваёўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Адваяваць, завалодаць усім, многім або ўсімі, многімі. Паадваёўвалі свае землі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заўлада́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак.
Захапіць, узяць што‑н., завалодаць чым‑н. Нёс вораг няволю.. Хацеў ён Усёй заўладарыць зямлёй. Куляшоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ква́піцца ’мець жаданне, імкнуцца завалодаць чым-н.’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., Шат., КЭС, лаг., Рам., Мал.). Гл. квапіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыко́мкаць экспр. ’пазабіваць’ (брасл., Сл. ПЗБ). Да ко́мкаць ’камячыць’, якое ад ко́м (гл.) з экспрэсіўным пераносам значэння ’збіць у камяк’. Параўн. рус. смал. прико́мкать ’завалодаць чужым, прысвоіць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прысво́іць, -о́ю, -о́іш, -о́іць; -о́ены; зак.
1. каго-што. Завалодаць, самавольна ўзяць у сваю ўласнасць, выдаць за сваё.
П. знойдзенае.
П. чужыя ідэі.
2. што і каму-чаму. Даць (якое-н. званне), назваць якім-н. чынам.
П. званне прафесара. П. плошчы імя Тадэвуша Касцюшкі.
|| незак. прысво́йваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. прысвае́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ква́піцца, ‑плюся, ‑пішся, ‑піцца; незак., на каго-што.
Мець жаданне, імкнуцца завалодаць чым‑н. Квапіцца на чужое. □ Надта ж квапіўся на бацькава дабро сын, хацеў менш рабіць і больш права распараджацца. Сачанка. Не ідуць на прынаду ні воўк, ні ліс Заяц на канюшыну не квапіцца. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыўлашча́ць, прыўла́шчыць, прыўла́шчваць ’прысвойваць’ (Нас., Байк. і Некр., Бяльк.). Працягвае ст.-бел. привлащати, прывлащати ’тс’, якое са ст.-польск. przywłaszczać, przywłaszczyć ’тс’, апошняе лічыцца калькай са ст.-чэш. přivlastniti (Булыка, Лекс. запазыч., 197; SFPS, 13, 24; інакш Банькоўскі, 2, 954). Іншыя ўсходнеславянскія формы таксама з польскай, параўн. рус. привласти́ть ’завалодаць, прысвоіць’, укр. привлаща́ти, привласти́ти ’прысвойваць, прысвоіць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)