шу́точный

1. жарто́ўны;

2. (пустяковый) дро́бязны;

шу́точное де́ло дро́бязь;

де́ло это не шу́точное гэ́та не дро́бязь, гэ́та не жа́ртачкі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

падка́з, ‑у, м.

1. Дзеянне паводле дзеясл. падказаць (у 1, 2 знач.).

2. Тое, што падказана. Пачуць падказ. □ Даўнія здымкі гартаю, што пацямнелі ад часу... Я кожны тут твар пазнаю без подпісу, без падказу. Лось. Гэта ж не жартачкі — навучыцца катацца на каньках так, як Эма! Без усякіх падказаў. Лупсякоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адпрэ́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак.

Разм. Адхіліць, не даць чым‑н. займацца, прымусіць пакінуць месца, пасаду. [Сымон:] Я думаю! Гэта ж не жартачкі! — ад усяго адпрэчылі, і рук няма за што зацяць. Купала. І чаму.. [Васіль] не абсек тады Клыбіка, не адпрэчыў: знайшоў калі гаварыць пра школьныя справы, пагаварыў бы днём! М. Стральцоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

изю́м м. разы́нкі, -нак, мн., ед. разы́нка, -кі ж.;

◊

не фунт изю́му в знач. сказ. не жа́ртачкі, не абы-што́;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

згрызо́та, ‑ы, ДМ ‑зоце, ж.

Разм.

1. Душэўныя мукі, перажыванні. Ніколі панна Анэля .. не мела такой згрызоты, як у гэты вечар: «жартачкі», Ядвіська замуж выходзіць, а яна, Анэля, у старых дзеўках астанецца. Бядуля.

2. Спрэчкі, звадкі. Уласніцкія імкненні Міхала стварылі ў яго сям’і атмасферу варожасці, згрызот, калатні і фактычна прывялі яе да распаду. Луфераў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

і́дал, ‑а, м.

1. Статуй, скульптура, якім язычнікі пакланяліся як бажаству. Дзікунскі ідал. □ Не веру ідалам паганым, Што выразаюць разьбяры, Бажкам не веру маляваным, Што мажуць фарбай маляры. Купала.

2. перан. Пра таго, хто з’яўляецца прадметам абажання або нізкапаклонства. Жанчына павінна быць жанчынай, а не муміяй, якая дзеля свайго ідала адраклася ад усяго зямнога. Лобан.

3. Лаянк. Нягоднік. — Жартачкі — сто гусей перадушыў — ідал! Ваданосаў.

[Ад грэч. eidōlon — скульптура, малюнак.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нешу́точный

1. неабы́які́; (серьёзный) сур’ёзны; (немаловажный) немалава́жны;

это нешу́точные слова́ гэ́та неабы́які́я сло́вы;

нешу́точная боле́знь сур’ёзная хваро́ба; безл., в знач. сказ., переводится чаще выражениями: не на жарт; (гэ́та) не жа́рты (не жа́ртачкі);

боле́знь у него́ нешу́точная хваро́ба ў яго́ не на жарт;

это нешу́точное де́ло гэ́та не жа́рты (не жа́ртачкі);

2. (нешутливый) нежартаўлі́вы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шу́тка ж., в разн. знач. жарт, род. жа́рту м.;

◊

без шу́ток без жа́ртаў;

в шу́тку жа́ртам;

глу́пая шу́тка дурны́я жа́рты;

кро́ме шу́ток без жа́ртаў;

не на шу́тку не на жарт;

не шу́тка не жа́рты;

шу́тки шу́тками жа́рты жа́ртамі;

оберну́ть в шу́тку пераве́сці на жарт;

отде́латься шу́тками абысці́ся жа́ртамі;

шу́тки в сто́рону без жа́ртаў, жа́рты на бок, го́дзе жартава́ць;

шу́тка ли жа́ртачкі, не жа́ртачкі, гэ́та не жа́ртачкі;

шу́тка сказа́ть гэ́та не жа́рты, лёгка сказа́ць;

шу́тки пло́хи жа́рты каро́ткія;

шу́тки прочь жа́рты на бок, без жа́ртаў, го́дзе жартава́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мы́шка ж., уменьш.-ласк. мы́шка;

◊ гуля́ць у ката́ і мы́шку — игра́ть в ко́шки-мы́шки;

ко́шкі-мы́шкі — ко́шки-мы́шки;

ко́шцы жа́ртачкі, а мы́шцы смерць — ко́шке шу́тки, а мы́шке смерть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ха́ханькі, ‑аў; адз. няма.

1. Жартачкі. — Цяпер мы сапраўдныя рабінзоны, — пажартаваў Паўлік, пляскаючы з усёй сілы сябе па патыліцы. — Яму яшчэ хаханькі ў галаве, — злосна падумаў я, дрыжучы ад холаду. Бяганская.

2. у знач. вык. Вельмі проста, лёгка, смешна. [Дзед:] — Табе [Змітраку] хаханькі, а мы стаім, дарагі час на малацьбе трацім... Рылько.

•••

Не хаханькі — пра што‑н. сур’ёзнае, значнае, нялёгкае. [Шпунцік:] — А зараз паспрабуй управіцца, — адзін дзень застаўся. Дый дабрацца няма як, — семнаццаць кіламетраў — не хаханькі. Корбан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)