скро́баць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм.
1. Скрэбці. Скробаць лапатай.
2. Рабіць шорхат трэннем; шаркаць. Скробаючы ботамі, у пакой увайшоў меншы сын Варанкевіча, хлопчык гадоў дзевяці. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзевя́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
1. Лічба 9. Напісаць прыгожа дзевятку. // Разм. Назва розных прадметаў (круга ў мішэні, тралейбуса маршруту № 9 і пад.), якія нумаруюцца лічбай 9. Трапіць у дзевятку. Прыехаць дзевяткай.
2. Разм. Група з дзевяці чалавек або з дзевяці аднародных прадметаў. Строем, важка, як на парадзе, дзевяткамі плылі самалёты. Алешка.
3. Ігральная карта з дзевяццю ачкамі. — Добрыя карты! — шапнуў Зязюльскі, глянуўшы на званковую дзевятку і на храстовага караля. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тулі́цца, тулю́ся, ту́лішся, ту́ліцца; незак.
1. Гарнуцца, прыціскацца да каго-, чаго-н.
Дзіця туліцца да маці.
2. перан. Адчуваць большую прыязнасць да каго-н., быць больш адданым каму-н.
Хлопчык больш туліўся да бацькі.
3. Знаходзіць прытулак, прыстанішча дзе-н. у цеснаце.
У цеснай хаце тулілася сям’я з дзевяці чалавек.
4. перан. Размяшчацца, знаходзіцца дзе-н. у зацішным месцы.
Вёска тулілася каля лесу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аб’е́дкі, ‑аў; адз. аб’едак, ‑дка, м.
Рэшткі яды, недаедзеная кавалкі. Аб’едкі хлеба. // перан. Тое, што астаецца пасля каго‑н. (падзелу, карыстання і пад.). Яму суджана было нарадзіцца ў сям’і з дзевяці душ — і самаму апошняму. А апошняму заўсёды застаюцца аб’едкі. Усё падзялілі браты, пазабіралі ў пасаг сёстры. Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
му́за, ‑ы, ж.
1. У грэчаскай міфалогіі — адна з дзевяці багінь, заступніца навук і мастацтваў.
2. перан. Паэт. Творчае натхненне; крыніца паэтычнага натхнення. Будзь музаю маёй, Маім натхненнем, І ласкаю, І казкаю жывой. Грахоўскі. — Паэт павінен або прымаць або не прымаць рэчаіснасць, інакш муза змоўкне. Галавач.
3. перан. Аб чыёй‑н. творчасці, мастацтве. Муза Коласа.
[Грэч. Músa.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чыта́ч, ‑а, м.
1. Той, хто чытае якія‑н. творы, да каго звернуты творы пісьменнасці. Мова і стыль — гэта тыя формы, у якіх падаецца чытачу думка твора. Чорны. «А дні ідуць» — кніга, высока ацэненая друкам і па заслугах прынятая чытачом. «Полымя».
2. Наведвальнік, абанент грамадскай бібліятэкі, чытальні. Звыш дзевяці тысяч чытачоў абслугоўвае Мінская бібліятэка № 10. «ЛіМ».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
де́вятеро (с сущ. м. рода) дзе́вяць, род. дзевяці́;
де́вятеро солда́т дзе́вяць салда́т; (с сущ. м. и ж., вместе взятыми, с сущ. общего рода, с сущ., употребляющимися только во мн. числе, с сущ., обозначающими детей и детёнышей, с личными мест. мн. числа) дзявя́цера, род. дзевяцеры́х;
их бы́ло де́вятеро: — ше́стеро парне́й и три де́вушки іх было́ дзявя́цера: шэсць хло́пцаў і тры дзяўчы́ны;
де́вятеро дете́й дзявя́цера дзяце́й;
де́вятеро су́ток дзявя́цера су́так;
де́вятеро порося́т дзявя́цера парася́т.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)