гняздзі́цца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., гняздзіцца; незак.
1. Віць гнёзды, жыць (пра птушак).
Ластаўкі гняздзяцца пад страхой.
2. перан. Мець прытулак, прыстанішча (пра людзей, жывёл).
Г. ў пакойчыку.
3. перан. Моцна трымацца, памнажацца (пра думкі).
У душы гняздзіліся трывожныя думкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
го́луб, -а, мн. галубы́, галубо́ў, м.
Птушка сямейства галубіных пераважна з шаравата-блакітным ці белым апярэннем і вялікім зобам.
Дзікі г.
Г. міру (відарыс белага голуба як сімвал міру).
|| памянш. галубо́к, -бка́, мн. -бкі́, -бко́ў, м.
|| прым. галубі́ны, -ая, -ае.
Галубіныя гнёзды.
Галубіная пошта.
Галубіная душа (перан.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мача́лісты, ‑ая, ‑ае.
Разм. Валакністы; падобны да мачалы. З самай ранняй вясны гаманлівыя гракі працавіта расцягвалі мачалістыя валокны на свае .. гнёзды. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падта́ць, ‑тане; зак.
Растаць крыху, знізу або з краёў. На агародах добра падтаў снег, і гракі пачалі ладзіць свае гнёзды на падсохлай стромай таполі. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зязю́ля, ‑і, ж.
Лясная пералётная птушка, якая звычайна не ўе гнязда і кладзе яйцы ў чужыя гнёзды. Пачала кукаваць зязюля, адлічваючы некаму доўгія гады жыцця. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абпо́ўзаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Поўзаючы, пабыць усюды, у розных месцах. [Калеснікаў:] Я сёння абпоўзаў усе агнявыя гнёзды і ячэйкі... Гаварыў амаль з кожным байцом. Губарэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Птуша́тнік ’ястраб’; ’хлапец, што разбурае птушыныя гнёзды’ (Нас.). Рус. смал. птушатник ’драпежная птушка, якая па-люе на іншых птушак, з’ядае птушыныя яйкі’; ’аматар птушак і птушыных яек’. Да птушка (гл.). Матывы намінацыі відавочныя з дэфініцыі значэння, параўн. укр. пташачар ’коршак, Accipiter nisus L.’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абчапля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; зак.
Абчапляць сябе чым‑н. з усіх бакоў. Між імі [вочкамі] павукі пазвівалі сабе гнёзды, і нельга было зайсці ў камору, каб не абчапляцца павуціннем. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паро́ць¹, пару́, по́раш, по́ра; пары́; незак.
1. каго-што. Калоць, тыкаць чым-н. вострым.
П. кійком гразь.
2. што. Разбураць, спорваць.
П. гнёзды.
3. каго-што. Бадаць (разм.).
Каровы поруць адна адну.
4. каго-што. Колючы, тыкаючы чым-н., прымушаць вылезці адкуль-н.
П. трусоў з малінніку.
|| зак. распаро́ць, -пару́, -по́раш, -по́ра; -пары́; -по́раты (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гу́ска, ‑і, ДМ ‑сцы; Р мн. ‑сак; ж.
1. Памянш.-ласк. да гусь.
2. Тое, што і гусь (у 2 знач.). Для гусак-нясушак нядаўна зрабілі спецыяльныя гнёзды. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)